La plua vespero dum somero

La ĉemizon oni tiris de super nia kapo, kaj niajn lace lamajn brakojn oni metis en la taŭgajn lokojn de la dormoĉemizo. Poste la dormemuleto estis portata supren kaj enlitigita. Pro la kontakto kun la malvarma lito ni subite maldormiĝis, kaj ja ĉiam estis iu, kiu petadis panjon por rakonteto. Sed nur malofte la rakonto estis finata, ĉar ĉiuj jam dormis. Kelkfoje iu laŭte suĉis sian dikfingron, alia bezonis sian cicumon aŭ ian anstataŭan aĵon, kia urseto aŭ simple mantuko, sed ĝi ĉiam devis esti la sama. Panjo regulis la lumilon je malplej granda intenseco kaj senbrue malaperis malsupren.
Poste, kiam ni konsideris nin jam grandaj, ni distingis inter granduloj kaj etuloj. La granduloj rajtis iom pli longe resti malsupre, ĝis la oka. Tion ni estis lernintaj: kiam la montriloj troviĝas ĉi tie kaj tie. Kaj kiam efektive estis la oka, ja ĉiam iu devis pisi, alia malsatis aŭ soifis… “Ĉiuj pajletoj estis tirataj el la tegmento” [esprimo, kiun uzis niaj gepatroj por indiki malemon iri dormi] por provi resti dum kelkaj pluaj minutoj.

KaartenKion ni tiam fakte faris? Ni foje neniofaradis dum kelkaj tempo en la fotelo. Kiam iu proponis kartludi, tiam povis okazi, ke ni dum pluraj semajnoj kartludis ĉiun vesperon.

La malgranda tablo estis malplenigata kaj ŝovata sub la lampon antaŭ la hejtilo. Ankaŭ la damluda skatolo iam aperis, sed tiu ludo estis ne tre facila. Anserludo estis por la etuloj. Tiam oni kelkfoje aŭdis plendojn pri falsludo, ĝis ekestis kvereloj. Senpardone ĉi tiuj kondukis al la lito.

Se la kvereloj transiris difinitajn limojn, foje okazis, ke iu ricevis vangofrapon, kiu rezultigis muzikon aŭdeblan ĝis en la dormoĉambro. Foje sekvis plia provo: “Ne mia kulpo, komencis li!” sekvata de nova plorado – nun je pli alta tono.
Finfine venis la dormiga koboldo kaj post kelkaj pliaj singultoj ĉio kvietis, … ĝis la vekhorloĝo sonoris … je la tria horo?!? Iu aranĝis ĝin tiel, ĉar je tiu horo li antaŭzorge devis leviĝi por pisi. La tuta knabaro tiam sekvis lian ekzemplon. Ke foje iu iom miscelis, estas ne mirige. Ĉiuj poste regrimpis en la nestan varmon kun suprentiritaj kruroj kaj kun la litkovriloj super la kapo.
Kaartenhuisje

 

Vintraj vesperoj

Kiam pluvegis kaj la pluvgutoj klakis kontraŭ la fenestroj kaj defluis laŭ riveretoj, tio estis timetiga. Sed tempestoj estis timegigaj tie sur la monteta flanko. Senhalte la ventego senteble puŝegis kaj tiregis la fortikan domon. Mi bone memoras la alvenon de terura tempesto. La nigraj nubegoj venis de super la monteto kaj ŝajne turniĝadis super la gigantaj arboj en la ĝardeno. Ekblovegis vento, kiu ektiregis kaj skuegis ĉion, kvazaŭ por ekscii, ĉu ĉio estis bone fiksita. Dum tia vetero paĉjo fermis la ŝutrojn. Sed kiam li volis fermi niajn ŝutrojn, alvenis tiel forta ekvento, ke la fenestro cedis kaj alvenis kun brikrompaĵoj apud nia lito, kiu troviĝis je duo da metroj de tie. Paĉjo feliĉe sukcesis flanken salti kaj rapide fermi la ŝutrojn inter du grumblaj ekblovoj, por tiele eviti pli gravajn damaĝojn. Tiun nokton ni devis pludormi en la gastoĉambro je la mansardo. Tie ne estis kurtenego antaŭ la luko, kaj ni estis laŭvorte blindigataj de la rapide ripetiĝantaj fulmoj. La fortaj tondregoj skuis la tutan domon. Finfine ni pro troa laco ekdormis kun la litkovriloj super niaj kapoj.

Pasko

Je la ekleziaj festotagoj ni iris al la meso, same kiel je ordinaraj dimanĉoj. Cetere ne estis granda diferenco, escepte de Pasko kaj Kristnasko. Kompreneble je Pasko venis la sonorilo. Por ne kompliki la aferojn, la sonorilo pasis nur super la antaŭa herbejo, tre frumatene antaŭ nia leviĝo.

Ĉe la piedo de la dika tilio kaj ĉirkaŭ la ponteto estis ĝiaj plej ŝatataj lokoj por demeti siajn ovojn. Ili kuŝis tie, tre videblaj, do ĉiu el ni baldaŭ trovis ĉiujn. Ili estis kolektataj en ovokorbeton kaj poste ene de la domo ili estis honeste dividataj. 

Iam okazis, ke mankis oveto. Nova serĉorondo estis tuj organizata. La rezulto estis negativa: neniu ovo ankoraŭ troveblis. Ĝis ni rimarkis, ke Fani jam de kelka tempo malaperintis. Kiam ni trovis ĝin en la vitrodomo, ĝi lekadis siajn lipojn. Ni konkludis, ke ankaŭ ĝi rajtis manĝi oveton, kaj ke ni fakte havis sufiĉe da ovetoj. Dum la sekvantaj tagoj ni kundividis nian porcion kun ĝi, tiel, ke ĝi fakte ricevis pli ol ni dum sia peta rondo, ĉar pri almozpetado ĝi ja estis tre lerta. Ĝi povis rigardi al ni tiel kompatige kaj kun tia mieno leki siajn lipojn, ke nur monstra malbonulo rifuzus donaceton. Kiam oni donis ion al ĝi, tio post mordo kaj gluto tuj malaperis. Sed kiam oni prezentis ion inter siaj fingroj, ĝi povis dum minutoj leki ĝin; tion ĝi ĝuis. Kelkfoje ĝi provis per siaj malgrandaj dentoj pli rapide atingi la frandaĵon, sed tio okazigis frapeton sur ĝia nazo, post kiu ĝi saĝe daŭrigis per lekado, eĉ kiam nenio plu restis. 

Multe pli ol kelkaj duongrandaj ĉokoladaj ovoj neniam estis. Paska leporo kaj aliaj fiuloj ankoraŭ ne ekzistis tiutempe. Ĉe la najbaraj infanoj estis kelkaj kokinaj ovoj koloritaj per cikorio. Tamen ĉiuj estis kontentaj kaj feliĉaj. 

Kristnasko

Je Kristnasko paĉjo kaj panjo iris al la nokta meso. Onjo Zoe akompanis ilin kaj onjo Linjo venis varti nin. Ni jam dormis du horojn. Ŝi eksidis en la fotelon apud la hejtilo, iom legis en gazeto kaj vekiĝis, kiam paĉjo kaj panjo revenis de la diservo. Komentario estis “sordine” farata. La onklinoj reiris hejmen trans la monteton. 

Malnovjara vespero

Je malnovjara vespero ĉiam okazis vaflomanĝado ĉe la onklinoj. La tuta bando survojiĝis. Bone vestitaj kontraŭ la malvarmo, kun ankoraŭ dika trikita skarpo ĉirkaŭ niaj oreloj ni supreniris la ŝtupegaron. Iam, kiam onĉjo Arturo [la plej juna frato de panjo] akompanis nin, dum la antaŭvespere komencis pluveti ĉe malvarma norda vento kaj jam kelkaloke glatiĝis. Ne eblis resti hejme. Dike vestite ni ekiris. Ni estis tirintaj niajn ŝtrumpojn super niajn ŝuojn por ne forgliti. Onĉjo Arturo, kiu tiutempe aĝis proksimume 18 jarojn, estis montrinta tion al ni. Li iris antaŭ ni: “tiel vi faru”, li kriis. Kaj vere, li facile supreniris la ŝtupegojn. Sed ĉe la antaŭlasta ŝtupo li forglitis kaj sekvis laŭta bum! Kiam paĉjo, mem ŝanceliĝanta, helpis lin restari, ni vidis en la duonlumo du dikajn ŝvelaĵojn sur lia frunto. Ni singarde pluiris kaj evitis marŝi sur la tre glata ŝoseo. Longe daŭris, sed fine ni alvenis ĉe la onklinoj. Plej grave estis, ke ili ja antaŭvidis ĉiujn ingrediencojn, sed ne riskis ekprepari la paston, ĉar pro tia vetero ili ne sciis, ĉu ni jes aŭ ne venos. Feliĉe la hejtilo bone varmigis nin kaj ĉiu mizero estis baldaŭ forgesita, escepte de tiuj dikaj ŝvelaĵoj. La ingrediencoj estis miksataj en la granda suppoto kaj tiu estis ŝovata apud la hejtilon. Post duona horo, aŭ eble iom pli, la unuaj vafloj estis bakataj. Sed ni intertempe jam dormis. 

Supre en sia gastoĉambro onjo Linjo metintis por ni ĉiujn matracojn sur la plankon. Kiam malsupre iu ekglitis de sia seĝo aŭ ekapogis sian kapon per sia brako, li estis singarde sendata supren, kie li estis kuŝigata sur la larĝan dormoplankon apud la aliaj. Vaflojn ni ne manĝis. Kie la ceteraj dormis, mi ankaŭ ne scias. Ni, ni dormis, bone enpakitaj en lanuga litkovrilo.

La posta tago estis do novjaro. 

Novjaro

Novjaro havis ĉiam saman rutinon. Ni leviĝis, surmetis la freŝan ĉemizon, kiun panjo estis pretiginta. Duone eldorminte kaj oscedante ni deziris “Feliĉan novan jaron”. Ankaŭ panjo estis ankoraŭ iom konfuzita. Tagmeze estis simpla manĝeto, ĉar posttagmeze ni devis iri al la geavoj por deziri bonan novjaron. Estis malhejmeca okazaĵo kun ĉiuj tiuj plenkreskuloj, de kiuj estis malpermesite moviĝi aŭ ludi per io. Ili ne interesiĝis pri ni. Nur ĉe nia panjo kaj paĉjo ni rajtis demandi ion, kaj eĉ tiam ni devis aŭdi “estu trankvila” kaj “estu saĝa!”. Kiam finiĝis la kafo kaj tortoj de la plenkresuloj, ni devis legi nian novjaran leteron kaj ve, se oni hezitis dum la legado. De mia baptopatro mi tiam ricevis monbileton kaj jen jam “la sekvanto”.

Por ni ne estis agrable. Ne eblis fari ion alian ol resti starante, ĉar ne estis sufiĉe da seĝoj, kaj ĉiam estis jam aliaj, kiuj okupis ilin. Malŝarĝite ni povis baldaŭ reiri hejmen en nian preferatan kuirejon por ludi. 

Do Novjaro

vaporlokomotivo

VaporlokomotivoLa duan tagon de la nova jaro ni trajnis al Zandbergen. De sur la monteto estis longa promeno al la stacidomo. Kaj ankaŭ en la stacio la atendado estis laciga. Ne eblis sidiĝi kaj ankaŭ ne eblis ludi, ĉar tuj aŭdiĝis “Estu bonmanieraj kaj restu ĉi tie ĉe mi! Kion dirus la homoj?” 

Intertempe paĉjo estis aĉetinta la kuponojn kaj ni povis eniri la trajnon, kiu jam atendis. 

De inter la vagonoj supreniris vapornuboj. Estis agrable varme en la vagono. Oni elektis vagonon ĉe la antaŭo, ĉar tiel la eliro en Zandbergen iros plej glate. Ni havis tutan vagonon por ni solaj. Sur la lignaj benkoj jen kaj jen estis gravuritaj koroj kun trairanta sago. Panjo metis sian korbon sur la portilon super sia kapo. Ne valoris la penon demeti la surtuton. Paĉjo prenis sian gazeton, rigardis sian poŝhorloĝon kaj jesis, kiam ĝustatempe fajfo laŭtis kaj la vagonaro ekiris. Ni devis rapide eksidi, ĉar pro la relŝanĝiloj la vagono estis forte skuata, ĝis ni alvenis en la kamparo, kie la vagono kviete luliĝis. La telefondratoj ondis supren kaj malsupren.

Je certa momento ni vidis la lastan vagonon en vojkurbiĝo. Subite aŭdiĝis siblado de la bremsiloj kaj post forta skuo la vagonaro haltis. Ekstere okazis kurado kaj irado de moviĝemaj homoj, kiuj dikvestite rapidis rekte al la elirejo. Post kelkaj pliaj haltoj panjo diris “La sekvanta estos Zandbergen!”. Iuj ekstarintis tro frue kaj devis subite sin teni por ne fali pro la abrupta bremso. Paĉjo malfermis la fenestron per la leda rimeno, kaj, kiam la vagonaro tute haltis, li malŝlosis la pordon de ekstere. Li eliris unue, ellevis nin kaj demetis nin sur la grundon. Panjo elvenis laste. Ni estis tenataj je distanco de la vagono, ĉar tiu ekiris post ekfajfo. Ĝi povis foriri, ni ja estis alvenintaj. La kuponoj estis ĉiom transdonataj al oficistoj kun kepo.   

Ni kune eliris tra la stacidomo. Are ni iris al niaj geavoj. Ili loĝis en la sama strato, kelkcent metrojn for de la stacidomo en bela vilao trans rivereto.

Avino jam staris tie, varmvestita, atendanta nin meze de la strato. Kiam ŝi vidis nin, ŝi ekzamenis nin unu post la alia kaj signis al panjo, ke ni aspektis bravaj.

La bonvenigo estis elkora. Onklo Homero kaj onklo Ĵako estis ankaŭ alvenontaj post horkvarono, ĉar ili venis trajne tra Ninove.

Avo sidis apud la hejtilo kaj ne multe parolis, sed lia bonkora rigardo estis senpeziga. 

La familio De Cooman en Zandbergen
La familio De Cooman en Zandbergen

La manĝaĵo estis de la plej bongusta kuirarto, kaj la tablo en la manĝoĉambro estis kiel eble plej longe disŝovita. Ĉiu devis eksidi sur indikita loko antaŭ du blankaj teleroj kun ora randeto. La kuleroj kaj forkoj pezis kvazaŭ plombo en niaj manetoj. Tri malsamaj glasoj staris malantaŭ ili kaj meze de la tablo staris vazo kun kelkaj sekigitaj floroj. Por tiuj, kiuj ne sidis sufiĉe alte, oni prenis unu aŭ du dikajn librojn el la libroŝranko, kaj ni rajtis sidi sur ilin. Feliĉe al neniu iam okazis akcidenteto.

Panjo kaj la onklinoj tuj iris kunhelpi en la kuirejo. Tie estis parolbruado. La plej delikataj odoroj venis de tie, nur cepon oni ne flaris, ĉar avino ĉiufoje malsanetiĝis pro cepoj. Nuntempe oni verŝajne dirus, ke ŝi estis alergia pri cepoj, sed tiutempe oni ankoraŭ ne estis tiel scia. Post la krucosigno la plej bonaj el ĉiuj bonaĵoj estis manĝataj. Ni spertis, ke avino havis licencon pri la kuirarto, tre malofta fakto tiutempe.

Ĉetable dum la manĝado regis la sama disciplino, kiel ĉe ni hejme: “Silento!”. La teleroj da supo kun rostitaj panpecoj estis kulere malplenigataj.

Granda rostbefo, el kiu la suko elfluis, distranĉatis de avo en maldikajn tranĉetojn per granda forko kun nur du dentoj kaj granda tranĉilo. Panjo helpis priservi kaj ĉiu ricevis porcion. Sekvis la fazeoloj kaj la farunecaj terpomoj. Ĉio estis superverŝata per kulereto da saŭco. Tiam la plenkreskuloj rondiris por pludistranĉi la viandon por la etuloj. Jen estis vera familia festo. Feliks kaj Gastono de onklo Ĵako estis priservataj de onklino Roza kaj onklino Jozefino 

La deserto konsistis el membakitaj ĵeletortoj kun taseto da kafo verŝita el porcelana kafujo el la bela servico kun ora ornamaĵo. De tiam oni multe babilis por kompensi la antaŭan silenton. Ĉiujare ĉirkaŭ la kvara alvenis la momento, legi la novjarajn leterojn.

Ni estis envicigataj, ĉiu kun sia letero. Komencis la plej juna nepo. Poste, kiam ni mem skribis ĝin, ĝi devis esti legata senerare, kaj post transdono ĝi estis ekzamenata de la tre kritikemaj okuloj de avino. Ŝi neniam diris, ke io estis malbona, sed ja, ke ni pli bone devis lerni skribi iun aŭ alian vorteton. Precipe pri angulfaldoj ŝi estis malindulgema. Ŝi estis severa, sed havis oran koron.

Kiam ekmallumiĝis, ni devis trajne reiri hejmen.

Nia unua aŭtomobilo
Nia unua aŭtomobilo

Datrevenoj

Ĉar estis tiom da datrevenoj en nia familio, ili ĝenerale estis memorataj laŭ simpla maniero. Oni ja foje kantis ion, kia “Longe vivu li!” kaj sekvis peco da torto post la tagmanĝo, tiam tiuj okazoj ankoraŭ ne estis tiel komerce ekspluatataj. Ĉampano kaj similaj multekostaĵoj estis nur por veraj festadoj, kia solena komunio. 

Solena Komunio

Ĉe mia solena komunio la festo grandparte estis fuŝita pro tio, ke ni ankoraŭ devis iri al vesproj kaj laŭdo je la 3a horo en la kolegio, kaj la ĉefpastro tie havis nur unu econ: li kapablis ĉion plidaŭrigi, ĝis oni ekdormis.

La tutan antaŭtagmezon ni pasigis en la preĝejo. Je la sesa kaj duono estis la kutima meso, post kiu ni povis kuri hejmen kaj rapide manĝi iom, ĉar jam je la oka kaj duono estis la solena diservo kun multa pompo kaj kantado kaj ege longdaŭrada predikado. Mi kredas, ke la predikanto ne kapablis prononci “amen”. Sed ne kredu, ke ni tiam estis liberigataj! Eĉ je nia komunia festo ni devis studi ĝis la 12a horo. Nur tiam ni estis liberaj. Nu, liberaj… ĝis la tria horo; je aliaj dimanĉoj ni estis liberaj nur ĝis la dua horo, kiam unue estis studado antaŭ la vesproj, kaj je la kvina denove studo (tio estos rakonto por posta verko)

Nu, ni do alvenis hejme je la kvara horo kaj povis eksidi en nia honora loko ĉe la tablo. La horaro por tiu tago estis do tia, ke ni povis manĝi antaŭmanĝaĵon kaj supon, tiam iri al la vesproj kaj laŭdo kaj, se ĉio iris glate, je la kvara ni vere estis liberaj. De tiam oni fine pensis pri vera manĝo. 

Ĉio iris laŭdezire kaj la ŝaŭmvino kaj ĉampano estis glate trinkataj. Nia frato Pol, festanta sian solenan komunion kune kun mi, trovis ĝin bongusta. Ĝi ja dezirigis plian glason, kaj post horeto li vome malsaniĝis. Oni do enlitigis lin obtuziĝintan, li ne plu aperis je tiu tago. Mi, jam observinte, kion drinkado povas okazigi, ankaŭ iom drinkis, sed estis ne pli ol gustumeto de ĉiuj drinkaĵoj.

La tabloj estis starigitaj en la laborejo de paĉjo. Ĉiuj seĝoj estis kolektitaj kaj devis servi. La bela servico estis je la unua fojo elprenita el la ŝranko de la malgranda kuirejo kaj kompletigita per teleroj kaj glasoj de ĉe la onklinoj; estis du plenaj lavaĵkorboj da ili. Ĉio estis bele etalata sur la vere damaskajn tablotukojn. 

La kuiristino, iom dika virino de sur Buzemonto, priservis. Ŝi estis helpata de panjo. La antaŭmanĝaĵo ricevis aplaŭdon, estis io kun fiŝaĵo, salmaĵo, mi kredas. Io, kio tiutempe estis maloftaĵo, sed tre delikate ornamita per salikokoj (domaĝe, mi ne ŝatis ilin). La supo estis priservata el vere ceramikaj supujoj kaj ĝi estis entelerigata per ceramika supkulerego. Bedaŭrindas, ke tiaj iloj facile gutas, kaj kompreneble estis mi la viktimo. Rekte sur la manikon de mia tute nova kostumo falis dika guto. Sekvis ĝenerala alarmo kaj oni sukcesis forlavi ĝin en la kuirejo per freŝa akvo. Feliĉe oni poste ne plu vidis spurojn de ĝi. Kiam mi denove aperis en la festejo, ŝajnis, kvazaŭ io grava estis okazinta. Ĉiuj sidis kun stranga mieno kaj neniu estis manĝinta sian supon. La kuiristino estis vokata, kaj ŝi devis gustumi. “Pri tio mi volas scii ĉiun detalon” ŝi diris, “mi metis la poton ekster mian agadkampon, jen sub la murbreto”, ŝi deklaris kaj antaŭiris por montri ĝin. Jes, jen estis ebla klarigo: pro sia rapidemo ŝi ne estis rimarkinta, ke tie supre, je hoko, pendis la ĵus kuiritaj asparagoj por elgutigi. Kelkaj gutoj estis gustumataj, kaj jes, estis precize la sama gusto, kiu fuŝis la supon. Eble tio estis la unua asparaga supo en la historio. Ĝi tamen ne estis manĝata kaj ĉiuj devis atendi por plumanĝi, ĝis mi denove alvenis hejme. La ĉefplado konsistis el ĉiaj legomoj, inter kiuj la jam menciitaj asparagoj priservataj en granda elipsa plado kun krokedoj kaj viando de membredita ŝafido. Tiu viando estis mola kvazaŭ ĝi estus butero. Ĝi estis bongustega. Ĉiu plurfoje prenis de ĝi. Panjo jam timis, ke ne estus sufiĉe da ĝi. Kompreneble pro tiu mankanta supo ĉiuj ankoraŭ estis pli malsataj, kaj ĉar pro tiuj vesproj jam estis post la kvara horo. Por la katoj kaj hundo restis nur kelkaj haŭtetoj. La deserto konsistis el la famaj kazetortoj kaj multaj ĵeletortoj el ĉerizoj kaj abrikotoj priservataj sur la belaj teleretoj de la onklinoj. La kafon oni povis flari jam je granda distanco. Vere, tiuj kuiristinoj scias specialan manieron fari bonan kafon. Intertempe la vino fluadis. La glasoj plej ofte estis malplenaj. Ankaŭ onjo Maria ĝuis, kaj ŝi jam ekbabilis per duobla lango. 

  

Kiam la lampoj eklumis, oni sukcesis persvadi onĉjon Gastonon demonstri kelkajn magiaĵojn. Malparoleme, preskaŭ senvorte li mirigis ĉiujn. Ni rajtis ankoraŭ iom resti rigardantaj, sed je la deka ni devis enlitiĝi. Ankoraŭ longe daŭris nia komunifesto. Pol neniel rimarkis, ke mi metis miajn malvarmajn piedojn apud liajn. Liven havis multan plezuron, li nur ridadis kaj diradis “bonguste, ĉu?”, ĝis subite lia stomako reagis. Feliĉe la noktositelo jam ĉeestis por kapti la bonaĵojn. Poste li plorante ekdormis. 

  

Manĝaĵo

Legomoj   

Somere la legomoj estis prenataj el la ĝardeno je la antaŭa vespero. Escepte de asparagoj kaj florbrasikoj, ni havis ĉiujn legomojn, kiujn oni nuntempe povas aĉeti je ajna dato, sed eble kelkajn tagojn pli poste. La legomoj estis unue tralavataj per pluvakvo kun iom da vinagro, postlavataj per putakvo kaj molboligataj en putakvo aŭ stufataj en butero. Kiam ili dolĉiĝis, oni surverŝis taŭgan saŭcon kaj igis ilin bongustaĵo.

Panjo estis lerta pri senŝelado de terpomoj per tranĉileto. Post la ekentranĉo la ŝelo deruliĝis kiel risorto, ĝis restis la senŝela terpomo. Por la plena bando necesis plena emajlita sitelo da ili. Sed tiam ni jam disponis senŝeligan aparaton, kaj per ĝi la senŝeligado iris multe pli rapide, necesis nur eligi la ĝermputetojn per speciala tranĉileto. Ni ŝatis stari apud la sitelo, ĉar ĉiam, kiam panjo ĵetis tempomon en ĝin, la akvo gutŝprucis. Tion ni trovis amuza. Foje ni interpuŝiĝis por esti en la unua vico.

Senŝeligi terpomojn

La senŝeligitaj terpomoj subakvigitaj en granda aluminia poto atendis la ĝustan momenton por esti surfajrigotaj kaj molboligotaj. Pri iuj specoj oni diris, ke ili similis rulŝtonojn, dum aliaj baldaŭ moliĝis, laŭ la necesa tempo sur la fajro.  

Revenante de la lernejo, pasinte ĉe la viandisto, ni ĵetetis la viandon sur la tablon kaj rapide demetis nian veŝton. Panjo metis la viandon sur la jam prete varmigitan paton kaj elĉerpis la supon, kiun ŝi intertempe estis metinta sur la feraĵon en la malgranda kuirejo.

Ĉiu bandano havis propran sidlokon. La plej junaj knaboj sidis en sia alta infanseĝo ĉetable kaj ili ricevis salivotukon. Post krucosigno ni silente ekmanĝis.

La lasta knabo apenaŭ estis finmanĝinta sian supon, kiam paĉjo jam aperis kun la farunecaj terpomoj. Deverŝi la akvon kaj sekŝuti la terpomojn estis lia tasko. La terpomoj estis metataj sur la kutiman lokon kaj sekvataj de la legomoj. Poste venis la viando. Ĉiu ricevis sian porcion kaj tuj dispecigis kaj platigis siajn terpomojn. Pri la legomoj estis malfacilaĵo: iuj preferis legomon, kiun aliaj ne ŝatis, sed ĉe ni validis severa leĝo: oni formanĝu ĉion, kio troviĝas sur onia telero!

Kiam la teleroj estis malplenaj, la tablobiero aperis. Ĉies glaso estis plenigata. Somere kelkfoje estis ŝprucakvo. Ni plej ŝatis la ruĝetan riban ŝprucakvon.

La deserto, kiu tiam venis, estis bongusta: bovleton da kremaĵo aŭ rizaĵo kun kansukero, tre simpla, kaj ĝi plenigis la lastajn spacetojn en nia stomako.

Kelkfoje okazis, ke ni ricevis pecon da torto, kiam estis ies naskiĝdato, aŭ kiam estis vizitinto je la antaŭa tago. Panjo tre lertis pri tortobakado kaj ŝi fulmrapide sukcesis pretigi iun. Tre aprecataj estis ŝiaj “kvar-kvaronaj tortoj”. Tiuj konsistas el kvar egalkvantaj ingrediencoj. Ili ne bezonis longan bakiĝon en la forno kaj ankoraŭ duonvarme tre bongustis, eĉ kiam ili ankoraŭ estis iom gluecaj laŭtuŝe.

Sed ŝia foliigita pasto ja bezonis tutan nokton. Per ĝi estis preparataj la plej bonaj ĉerizaj tortoj. 

Kvarkvarontorto
Kvarkvarontorto

Kvarkvarona torto  

Ingrediencoj por 8 personoj: 200 g da butero – 200 g da memfermenta faruno – 4 ovoj – 2 paketoj da vanila sukero.

Preparo: fandu la buteron – Miksu la sukeron kun la ovoflavaĵoj kaj faruno en flavetan paston – kirle aldonu la fanditan buteron – Batŝaŭmigu la ovblankaĵon kun la vanila sukero – Miksu la ŝaŭmon en la paston – Baku en antaŭhejtita forno dum 60 minutoj je 180 gradoj. 

 

Mattentaarten” (Kazetortoj)   

Mattentaarten“, regiona specialaĵo de Geraardsbergen, fakte estis por la kermeso. Jam de kelkaj tagoj antaŭe oni ŝparis la ŝafinan lakton. La antaŭan tagon oni metis tiun lakton en la plej grandan disponeblan poton kaj miksis ĝin kun kruda buterlakto de ĉe Lonko. Oni varmigis kaj kirlis la tuton ĝis kazeiĝo. Post malvarmiĝo oni pasigis ĝin tra mantuko metita sur kribrilo super sitelo. Poste oni pendigis la mantukon je hoketo por elfuigi ĉiun likvaĵon. 

 

Kazetorto
Kazetorto

Kazetortoj   

Recepto por 5 tortoj   

Necesas por la kazea pasto: rondaj bakujetoj – 2,3 litroj da freŝa bovina lakto – 1,2 litroj da freŝa buterlakto – 4 ovoj – 235 gramoj da sukero – kelkaj gutoj da migdalekstrakto   

Preparado: 

Varmigu la lakton kaj buterlakton kune, kirlu ĝis koaguliĝo – estingu la fajron kaj elgutigu en urtiktuko (aŭ simila) ĝis la posta tago. 

La postan tagon aldonu al tiu kazeo la ovoflavaĵojn, la batŝaŭmigitan ovoblankaĵon, la sukeron kaj migdalekstrakton. 

Finlaborado: 

– metu en la bakujetojn maldikan folion da foliigita pasto kaj alpremu ĝin – Plenigu la ujetojn per la kazea pasto – Metu maldikan folion da foliigita pasto super la ujetojn. Fortranĉu la paston ĉirkaŭ la ujetoj – Ŝmiru la foliigitan paston per ovoblankaĵo por havi bele brunan koloron post la bakiĝo – Per tondilo tondu V-formon en la mezo – Enfornigu je 225°C dum duona horo.   

Ingrediencoj por la foliigita pasto: 

500 gramoj da faruno – 400 gramoj da butero – 1 taso da akvo – iom da salo   

Preparado: 

Kribru la farunon kaj aldonu la salon – Miksu trionon de la butero kaj la tason da akvo en ĝin. Miksu bone, ĝis vi obtenas malmolan paston – Kruce elrulu la paston – Kunknedu la ceteron de la butero kaj ŝmiru ĝin sur la paston – Kunfaldu la paston kaj elrulu ĝin ĝis centimetra diko – Kunfaldu la paston trioble kaj lasu ĝin denove dum horkvarono – Elrulu la paston 3 fojojn kaj ĉiufoje kunfaldu ĝin – Lasu ĝin dum horkvarono – Kunfaldu la paston trioble kaj lasu ĝin denove dum horkvarono – metu la foliigitan paston en la ujetojn kaj plenigu ilin per la kazea pasto – Kovru nun la ujojn per folio da foliigita pasto kaj detranĉu ĝin ĉirkaŭ la ujetoj – Priŝmiru per ovoblankaĵo por obteni belan koloron post bakiĝo. 

Bonan apetiton! 

La postan tagon la kazeo estis premata tra kribrilo, miksata kun ovoflavaĵo kaj sukero en molan paston. Kelkaj gutetoj da migdaloleo aldonis delikatan guston. La batŝaŭmigita ovoblankaĵo estis aldonata en la plej granda poto, kiun ni posedis. Plej ofte oni uzis anserajn ovojn, sed tio ne ŝanĝis la guston.

La foliigota pasto, restinta dum tuta nokto en la kelo, estis prenata kaj per la ligna rulo elrulata sur la puran lignan tabloplaton. Iom da faruno sur kaj sub la folion, kunfaldi ĝin … kaj ripeti la operacion, ju pli ofte, des pli delikata iĝos la krusto. La altrandaj bakmuldiletoj estis ŝmirataj per butero kaj kunmetataj en kvadrato sur la tablon. La mola maldika pastohaŭto estis metata super ilin kaj alpremata en la muldiletojn. En ĉiun muldilon oni metis kvanton el la kazea pasto. Se ni estis saĝaj, ni ricevis iom da pastohaŭto, per kiu ni kreis uletojn, kiujn ni finfine manĝis. Ili havis apartan acidecan guston. La restinta pasto estis kunpremata por esti elrulata en novan folion.

Post kovro per alia pastohaŭto la randoj estis kunpremataj kaj en la kovra haŭto oni per tondilo faris V-forman entranĉon. Intertempe la kuireja hejtilo estis varmigita kun la du fornopordetoj fermitaj. Post atingo de la bona temperaturo la aroj da bakmuldiletoj estis metataj sur kradojn kaj ŝovataj en la fornojn. Komenciĝis la atendado. Iom post iom ekestis apetitiga bonodoro. Ŝajne daŭris eternon, antaŭ ol la forno estis malfermata, unue nur mallarĝe por kontroli per trikilo (kion ili tiele precize kontrolis, mi ne scias) kaj kiam ĉio ŝajnis en ordo, la forno estis tute malfermata. Jen ili troviĝis deksesope en ĉiu forno bele vicigitaj. La odoro estis ebriiga. Ĉiufoje panjo havis surprizon por ni. Ŝi estis aldoninta kelkajn “bovopiedojn”. 

Bovopiedo (torto)

Bovopiedoj estis farataj jene: Dum la kovrado de la tortoj ĉiam ja restis iom da haŭto kaj tiun restaĵon panjo elrulis en triangulojn, unu por ĉiu filo. El la resto de la kazeaĵo ŝi metis iom sur ĉiun triangulon. La randoj estis ŝmirataj per iom da ovblankaĵo kaj bone kunpremataj. Tiaj paketoj trovis sufiĉan lokon apud la tortoj en la forno.

Tiuj varmegaj bovopiedoj estis metataj en la ŝrankon en la kelo por malvarmiĝi dum unu horo. Kaj tiu horo daŭris… daŭradis. Dume ni atendadis. Kiam ĉio estos enordigita, ni finfine rajtos gustumi la bakaĵojn. Horo ja povas daŭri longege! La laŭnormaj kazetortoj estis metataj en la ŝrankon por malvarmiĝi.

Finfine! Ankoraŭ varmetaj, la bovopiedoj estis jam tiel bongustaj kaj antaŭgustumo de la vera kermesa deserto. 

  

Rekuperita pano   

Ankaŭ tiu deserto plurfoje aperis sur la menuo. Kiam restis duona pano, kiu riskis elsekiĝi, panjo faris el ĝi “malperditan panon”.

Sed ŝi ne sekvis la kutiman recepton.

La pano estis rompata kaj metata en poton. Oni aldonis lakton kaj sukeron kaj miksis kun iom da butero en kaĉecan paston. En la plej granda ceramika bakmuldo ĝi estis metata en la bakfornon. Por fari tion, panjo plej ofte uzis la gasfornon. Kiam tio surtabliĝis, malvarma kaj malavare priŝutita per bruna sukero, ĝi baldaŭ malaperis en la stomakojn de la knaboj. Honeste dirate, mi tre ŝatis ĝin, pli ol rizaĵon. 

  

Vafloj  

Meze de novembro oni tradicie bakis vaflojn. 

Vaflo
Vaflo

La vaflilo kun ties fajrkovrilo prenita de sub la kamenbreto kaj jam ŝmirita per peceto da freŝa lardo estis metata sur la rando de la kuireja hejtilo por jam ekvarmiĝi. Paĉjo devis kunporti por du cendoj da gisto de ĉe la bakisto. Jam estis kontrolite, ĉu restis sufiĉe da faruno en la hejmo, kaj da ovoj kaj da sukero. Kaj ek! La gisto estis metata en iom da varmeta akvo. En la plej granda poto, se mi bone memoras, estis la aluminia supujo, oni metis la farunon, la lakton kaj la sukeron. La cetero estis miksata kun paketo da vanila sukero. La ovblankaĵo estis batŝaŭmigata, tio estis tasko por nia paĉjo. Ĉio estis bone kirlata kaj, kovrita de mantuko, metata sur la malfermita pordeto de la kuireja hejtilo. De tempo al tempo oni kontrolis, ĉu la pasto jam sufiĉe fermentis, kaj finfine jes! Sur la truo de la nun varmega hejtilo oni ŝovis la vaflilon kun ĝia nigra ringo. Post iom da atendo oni malfermis la vaflilon kaj frotis la surforkan lardopeceton sur ĝin. Jes! Ĝi siblis. Kulerego da pasto estis verŝata sur la varmegan vaflilon, kiun oni tuj devis fermi kaj turni. Onjo Linjo kutimis diri, ke oni tiam citu tri “patroniajn”, antaŭ ol malfermi ĝin. Tiu regulo estis plenumata kaj jes, iom pala vaflo kun mankantaj anguloj estis la rezulto. La unuan vaflon ricevis la hundo. Jam la dua kulero da pasto estis surverŝata, kaj ni denove atendis, ĝis ĉi-foje perfekta orebruna vaflo aperis. La dolĉa odoro disvastiĝis tra la kuirejo. Sur la malgranda tablo, kiu estis alŝovita por surmeti la vaflojn, ankaŭ alvenis la buterujo apud la kradeto, sur kiun oni demetis la vaflojn.

Kaj intertempe la bakado daŭradis.

La unue bakitaj vafloj, nun jam sufiĉe malvarmiĝintaj, estis priŝmirataj per butero kaj priŝutataj per blanka sukerpulvoro. Komence ĉiu ricevis duonon. La unua mordo kredigis nin esti en paradizo, agrablega gusto kun vanila aromo. Ĝi igis nin deziregi plian vaflon. La vafloj unu post la alia malaperis en la ŝmacajn buŝojn. Post iom da tempo ja restis kelkaj vafloj sur la kradeto. Fine paĉjo kaj panjo ankaŭ povis ekmanĝi vaflon kun gluto da freŝfarita kafo. Tiun vesperon ni ĉiuj malfacile endormiĝis pro tro plena stomako. La odoro de freŝbakitaj vafloj eĉ estis atinginta nian dormoĉambron. La postan tagon ni plu manĝis vaflojn, jam je la mateno, anstataŭ buterpanoj. Je la kvara horo la resto estis dividata, se restis unu por ĉiu. Tiel finiĝis la vaflomanĝado ĝis venonta okazo. 

 

  

  

Olenokoj, fritnokoj   

Dum ni ja parolantas pri bongustaĵoj, ni ankaŭ priparolu la olenokojn. Kiam panjo je vendredo aŭ sabato disponis malmultegan tempon, ni kelkfoje ricevis nokojn.

Oleoknedlikoj

Estis kvazaŭ kutima panpasto bolita en akvo kaj manĝata kun iom da butero kaj bruna sukero. Sed iufoje estis varianto kiel deserto. Dum la nokoj bolis, panjo metis sian fritpoton sur la gasfajron. Kiam la antaŭvidita porcio da nokoj estis finfarita, ŝi simple metis la saman paston per sia kulero en la varmegan fritgrasaĵon. Post kelka tempo ili iĝis orbrunaj. Ili estis priŝutataj per sukero kaj surtabligataj sur telereto. Ni rajtis manĝi ilin per la manoj, ĉar panjo kaj paĉjo ankaŭ faris tion.   

Rizokaĉo 

Rizajho
Rizajho

Ĉar ni dum printempo oftete disponis tro da lakto, ni tiam ofte manĝis ĉiajn kaĉojn.

Por prepari bonan rizokaĉon, la rizo devis resti dum tuta nokto en la lakto. La postan tagon ĝi estis molboligata kun cinamo. Poste ĝi povis pluboleti dum horoj, ĝis tute ne plu videblis fluidaĵo. La rezulto estis io tute alia ol la nuntempa rizaĵo. La ora haŭto sur ĝi estis io por manĝi en la ĉielo per ora kulereto. Oni povis surŝuti iom da bruna sukero, sed ankaŭ sen tiu, ĝi jam estis bonega.