Tag: een dag

Elk had zijn vaste plaats aan de lange tafel die in den hoek van de kleine keuken stond. Aan de muur was een lange houten bank, zodat er niet te veel stoelgeschuif was. In het midden van de tafel troonde de koffiepot waar de aangename aroma’s opwalmden om onze appetijt nog wat aan te wakkeren. Hij stond daar fier op zijn ijzerken om het tafelkleed niet te bevuilen.

Op de tafel stond, in een aluminium serveerblad, een stapel boterhammen die ons mama ondertussen al had klaargemaakt. Het brood, dat meestal van bij den bakker op de markt kwam, werd vroeger nog met de hand gesneden met een groot broodmes. Eerst werd met de punt van het mes een groot kruisteken over de ganse grootte van het geurige brood getekend, en dan pas werd het aangesneden. Dat mes was gemaakt uit een bajonet uit den oorlog 14-18. Met een streep boter erop, margarine kwam pas veel later op de markt, en een lik confituur, was het een uitdaging om dit zo snel mogelijk te verorberen.

Om de ‘kosten’ (korsten) van een nieuw brood werd er soms wel eens ruzie gemaakt. En dan sneed ons mama er nog een paar kanten af, zo-dat elk zijn korst had. De rest werd dan een boterham zonder korst. Later werd het brood gesneden in de kelder (dat was maar drie treden lager dan de keuken en mondde in de trapgang uit. Daar was een snijmachi-ne op een tafel vastgemaakt en moest ge uw boterham snijden door aan de zwengel te draaien).

Als alleman dan eindelijk op zijn plaats zat werd er rap een kruisteken, of iets in die zin, gemaakt ,want de halve boterhammen lagen te wach-ten. In een ‘jatte’ (koffietas zonder oor) werd het brouwsel geschonken dat koffie heette. Voor sommigen werd er een scheut melk bijgedaan uit het aluminium melkkannetje. En de aanval kon in alle stilte beginnen. Men zag zo de stapel boterhammen smelten. Eerst de boterham eens flink soppen en dan bijten. Een heel grote beet tot ver in de boterham.
Na een paar beten, werd dat er met de koffie doorgespoeld en met het laatste beetje nog in de hand, werd er reeds naar de volgende boterham gegrepen.

De kleinsten, die mama nog moest helpen, hadden elk hun eigen alumi-niumen kroesken, die hadden een oortje. Dat brak niet en de kleine had dat steviger in de hand en het was beter dan een geëmailleerd waar ge aan de afgesplinterde kanten uw tong kon kwetsen doen. Een scheut koffie met veel melk en daar dan den boterham flink in soppen en dat dan opzuigen en opsmaschen. Ze hadden nog een ‘bavette’ aan tegen het morsen.

Ge moet niet denken dat het alle dagen gelei was, er was ook voor de verandering eens peperkoek met of zonder suikerkens, maar die van Elodie Ronimus uit de kruidenierswinkel, was den besten. Peperkoek kwam vooral op tafel als er een algemene opstopping plaats had. Een snee bedekte een volle boterham en stak er nog buitenuit. Dat werd er eerst afgeknabbeld voor den eigenlijke boterham aan de beurt kwam. In de winter kregen we vaak honing tegen de vallingen. Een lekkernij was plattekaas met bruine suiker, maar dat was meer voor den vierurenbo-terham. Gewone kaas was er wel. Dat werd gekocht als er een iemand op bezoek kwam, in een kaaswinkel in de Grote straat. Daar waren wel honderd kaassoorten te vinden. Vooral nonkel Jaak (die toen inspecteur was op de treinlijn Gent – Geraardsbergen) lustte een schelleken kaas bij zijn vieruurtje.

Soms werd er ook eens afgewisseld met perensiroop. Maar liefst van al hadden we nog de confituur, die mama zelf maakte van de zeembessen en de krieken uit den hof. Veel werd er niet gebabbeld want het was de regel aan tafel : “Zwijgen bij het eten”. Enkel een paar woorden zoals : “ Ma, koffie, als ’t u belieft”
En als er dat laatste niet bij was, werd er schijnbaar zelfs niet naar de rest geluisterd.

Eens de magen gevuld, werd er aan school gedacht. De handen werden afgewreven aan de keukenhanddoek om de resten van de gelei te ver-wijderen.

De ‘carnaciere’ (boekentas) werd aan een snelle controle onderworpen en we konden voortgaan. De mode van tussendoortjes was nog niet uit-gevonden. Voor de groten was daar een boek en een lei in met de griffel voor de kleinere een pisdoek of een reserve broekje voor geval van een accidentje.

Mijn oudste gedachten die in mijn geheugen nog voorkomen zijn een schooldag in de peuterschool van Hunnegem. Het moet geweest zijn na de dood van ons Franske. Die volgde op mij en is gestorven aan de seskens (de stuipen), toen mijn moeder zwanger was van onzen Lieven. De zusters,  waar mijn mama goede relaties mee had, hadden het haar aangeboden om mij en Pol naar school te laten gaan, om haar de  zware last van de verwachting  na dit droeve feit een beetje te verlichten.

Ik vermoed dat ik daar in Hunnegem twee termijnen naar de peuterklas ben geweest. Papa bracht ons ernaartoe met zijn moto. Een ‘Douglas’ van uit den oorlog.(1914-18).  Vraag me niet hoe dat ging, met mij en Pol aan boord…, maar we waren er, en alleen in de voornoen, als mijn geheugen me niet in de steek laat. Dat stemde overeen met de periode dat papa les gaf als tekenleraar in het Karmelieten.

In de flarden uit mijn geheugen zie ik nog één feit uitspringen. Iets was mij, armzalige, overkomen, iets wat elk kind wel eens voorheeft of kan voorhebben… Midden in de voormiddag kreeg ik ineens zulke krampen en met een windje kwam er wat saus mee. Wat zeg ik ‘een wat’, ik denk ‘een halve emmer’. En het bleef maar komen. Het andere kind dat naast mij op de lessenaar zat, schoof op en verliet wegens de lekkere geur de bank. De zuster, in groot ornaat met haar grote zwarte kap en een witte gezichtsomlijsting,  kwam in mijn richting en na eens haar neus opgetrokken te hebben verdween ze geluidloos in de gang. Weg, verdwenen.  Maar dat gezicht ben ik nog niet vergeten. Die afgrijns van die geur en die manier van afwijzing en gruwel staan nog vers in mijn geheugen.
De andere kinderen werden van rond mij verplaatst door een andere zuster,  die meer een moederfiguur had, en ze werden bij de belslag de koer opgestuurd.
En ik, peutertje van twee a drie jaar, bleef daar moederziel alleen,  in die scherpe adembenemende stinkende geur,  verweesd achter, krampachtig samengetrokken  gezeten in die warme  brij, die stilaan uitweg vond langs de broekpijpen naar beneden en in fijne druppels en beekjes  mijn billetjes afvloeide, richting schoenen en kousen. En stinken dat dat deed …en krampen dat ik had. …
Een eeuwigheid later, na een forse tok op de deur, verscheen, eindelijk een bekend gezicht,  mijn papa, in het deurgat.  Ik was heel opgelucht, en bij het zien van een bekend iemand waren de krampen direct veel minder. Zonder veel commentaar greep hij mij met zijn handen om mijn middel en torste mij in een wip op en liep met mij vooruitgestoken naar zijn moto. Die stond daar voor de poort en hij plofte mij voor hem op de nafte tank. De bruine saus bleef maar lopen in een fijn straaltje langs mijn benen,  op mijn kousen en mijn schoenen. Hoe hij mij thuis heeft gebracht, weet ik niet meer, maar wel dat er een bassinsken met warm water klaarstond en dat hij mij met kleren en al erin neerzette.
Ik ben in geen moment van mijn leven in al mijn miserie zo gelukkig geweest als bij het zien van mijn mama. Ik heb alleen : -“Mama”,  gefluisterd.  Mama heeft me dan gewassen. Ik denk dat ik twee soppen heb gekregen. Maar dat ze wasspelden op haar neus gestoken had, ben ik zeker van overtuigd.  Met een vers hemd en een propere tabbaard aan ben ik nadien in een rolleken op haar schoot in slaap gevallen.  Een geluk dat mijn vader geen reuk kon rieken. Hij heeft zeker geen schietgebedjes gelezen bij het schoonmaken van zijn  ‘Douglas’ motor.
Dat is het enige wat ik van mijn schoolbeleven in Hunnegen heb onthouden. Ik ben nu de hemel dankbaar dat er toen reeds telefoon was en wij er één hadden, want hoe zouden de zusters van Hunnegem mijn mama of papa hebben kunnen bereiken. Het waren immers slotzusters.

Nota: De enige telefoon van het klooster stond in het bureel van de priorin en die besliste, in eigen persoon en naar geweten, of de zaak wel ernstig genoeg was  om te telefoneren. Maar in dit geval lukte het, daar mijn moeder nogal goede relaties had met “Hunnegem’.  Ze was er immers tot haar zestien jaar geweest en had er het lager humaniora gestudeerd om nadien naar Eeklo verder bij de “Notre Dame du Sacré Coeur “ haar hoger humaniora te volmaken. Ons mama ging er later nog regelmatig, met haar spruiten aan de hand, heen om de tijdsgenoten, Soeur Elisabeth en Soeur Elige te bezoeken. Wij mochten dan als uitzonderingen in de tuin  rondlopen. Terwijl mama met de zusters in het Frans verder uitweidden over het leven buiten het klooster.
In Hunnegem waren  het Benedictinessen (slotzusters), kloosterlingen die nooit buiten het klooster mochten komen, tenzij voor de gemeenteverkiezing ( sinds 1921). Dat gebruikten ze dan ook om er een uitstap van te maken door de bijzonderste straten van de stad. Deze regels werden later veel versoepeld.

Het kleuter en peuter onderwijs was toen al gemengd, maar wel zaten de mannekens aan de ene zijde en de meisjes langs de andere zijde van de ‘klas’. Later in het eerste studiejaar werd dan alles  in het onderwijs gescheiden in verschillende scholen. Zo hadden we voor de jongens het ‘College’ of de ’Karmelieten’ (eigenlijk de Josefieten), als katholiek onderwijs,  en de ‘Ecole Moyenne’ voor de anderen. Voor de meisjes was het ‘Zusterhuis’ in de Kloosterstraat en het voornoemde ‘Hunnegem’ voor katholiek onderwijs. Naast de ‘Ecole Moyenne’ (staatsschool) had ook de stad scholen op de Kaai en in de Gaffelstraat en de Buizemontstraat.

Met het overgaan naar de eerste kleuterklas, dus vanaf mijn vierde jaar, mochten we naar de dichterbij gelegen kleuterschool in de Kloosterstraat gaan. Een meisje, Elise van Matte Bonne,  uit de geburen nam ons plichtbewust elke dag mee. Ze deed dat voor een paar centen of een paar snoepjes. Voor een snoepje werd toen veel gedaan.
Hier spreekt vooral de naam van zuster Himelda tot mijn geheugen. We bleven gedurende de ganse tijd bij haar in de klas en telken jare schoof ze mee op. En de nieuwe lichting werd aan een andere zuster toevertrouwd. Dat bevorderde het moedergevoel van de nog kleine pagadders. Een kleine val of wonde werden door haar genezen door er eens over te wrijven en een klein kusje en dan eens tegen haar aanleunen tussen die lange zwarte rokken. Een attractiepunt voor ons was die lange witte koord, die ze om haar midden droeg, met een paar stevige knopen in. Ik weet nu nog altijd de betekenis niet van dat.
Wat we daar als vierjarige peuter leerden was  onder andere ‘stoffen uit-pluizen’. Dat was met een stopnaald (naald zonder scherpe punt)  de stof uit elkaar halen zodat we enkele draadjes konden lospeuteren. In het lager onderwijs leerden we voor handwerk ‘speldenkussentjes naaien’ en dat was dan de vulling. Het waren stukjes afval van de weverij Flamand, die ‘het klooster‘ daar gratis kregen. Ook de moeders hebben er later van gebruik gemaakt om de versleten stoffen wat te herstellen. Dit gebruik werd overgehouden uit den oorlog ‘14-‘18,  toen alles maar moest blijven hersteld worden,  er was immers geen nieuw.
Het ‘matjes weven’ was een andere handigheidsbezigheid. Van tussen de plooien van haar zwarte rok toverde de zuster dan een schaar tevoorschijn, en knipte met bedreven hand het gekleurde papier in lange smalle repen die we dan mochten weven tot een papieren matje. Pas na nieuwjaar mochten we dan met verschillende kleuren ook tekeningen weven. In plaats van “eentje op eentje neer”, was het dan van “eentje op twee neer”. Ook werden de reepjes al maar smaller en het basis patroon leerden we dan ook  zelf snijden met een schaar, zonder scherpe punten.
Met Pasen kregen we dan onze weefselstukken mee naar huis om daar onze evolutie te tonen en een dikke proficiat te oogsten. Er werden ook nog oefeningen gemaakt met breiwol maar dat was niet zo schitterend want die draad kronkelde vreselijk en rap was alles een verstrikte warboel. Er werd toen meer tijd gestoken in het ontwarren dan in het weven.Zuster Himelda had een luide stem, als een klok. Alhoewel ze de goedheid zelve was, hield ze erg veel van tucht en was ”niet van uw plaats weglopen” een wet. Haar persoonlijke voorkeur ging naar liedjes zingen. De hele klas zong dan mee,  zo hard soms dat de zuster van de andere klas eens kwam vragen of het niet wat stiller kon.
In de eerste termijn was het natuurlijk dat we de nieuwjaarsbrief leerden. Al na de tweede week was het van dat: “Lieve Peter,” en dat werd er zodanig ingeoefend, dat, als we gingen slapen, we tegen papa zeiden : “Lieve Peter”.
Op het eind van het jaar kende iedereen zijn nieuwjaarsbrief,  tot en met de fijnste en elegantste bewegingen erbij.
Verhaaltjes vertellen kon die ook goed. Telkens na het weefuurtje kon er dan nog  een fijn verhaaltje bij. Dan zaten alle bengels met opengesperde ogen naar het, met veel gebaren begeleide, verhaal te luisteren, soms met een klein traantje in de bange ogen.
Op het teken van de grote bel op de koer werden alle bezigheden gestaakt en nu, mooi op een rij, verlieten we de school via het klein poortje in de Boelaarstraat. Daar aan den hoek, moesten we wachten tot Elise, onze begeleidster, ons oppikte en we de bergop klommen om naar huis ons middageten te verorberen.
We moesten dan telkens voorbij Lodie (Elodie Ronimus) passeren en daar lagen de snoepkens  en karamellen zo naar ons te lonken dat we met water in de mond verder de straat overstaken langs de publieke pomp zo langs Miel, de beenhouwer, voorbij.   Het pleintje (voetpad) naast de straat was hier niet meer goed om op te lopen, dus gingen we maar gewoon op de straat. Er was toen nog geen gerij. (ge kondt de auto’s op uw één hand tellen die er op een week passeerden.)

 

Terwijl de groten zich boven moesten omkleden bij het kaarslicht, werden beneden de kleineren nog in het licht van het gaslicht van hun kleren ontdaan. De kleren werden in de grote keuken op een stoel gedeponeerd met de schoenen  ervoor. Den tabbaard werd uit de kast gehaald en over hun kop aangetrokken. Nu nog een kruisken en een kusje aan papa en we vertrokken in stoet naar boven. Pol met het draagbaar kaarslampke voorop en dan volgde de rest, met als hekkensluiter mama. Het waren veel trappen hoog omdat we op het tweede verdiep moesten. Moe van de ganse dag spelen, doken we in onzen nest.

Elk bed logeerde twee klanten, die van ouderdom weinig scheelden. In de winter, als het een beetje kouder was, hadden we elk onze ingepakte steen mee. En die warmtebron plaatsten we zelf op de gepaste plaats in ons bed elk op zijn helft. En dan, rap de dekens over de kop, en de voeten gehuld in de tabbaard, staken we onze kleine teentjes uit tot tegen de aangenaam warme steen. Dan staken we onze kop even naar buiten en daar zagen we  mama. In het schaarse licht van het petroleumpitje zat ze aan ’t voeteinde haar zelf aaneen geflanste verhaaltjes te vertellen. Reeds voelden we het zandmanneken komen en mama was  nog niet halfweg aan haar verhaaltje of d’oogskens draaiden weg en …. de rest en zeker het einde weten we niet.
En slapen dat we deden, in dat warme bed, gelegen op het tweede verdiep .
De dag was om. Zo verliep het de meeste schooldagen. Toch waren er den donderdag met zijn halve dag school en de zondagen met een volledig ander uurrooster gezegend. De vakantieperiodes waren revolutionair anders.

Zo verliep elke morgen, zoals gewoonlijk wat eten en schoolgaan betreft, maar de donderdag namiddag, die was heel anders. Toen we nog in Hunnegem naar school gingen, was het ook ‘s middags al gedaan en mochten we thuis, bij mama blijven. We waren toen nog maar met twee, Lieven lag nog in de wieg of kroop nog rond in zijn park. Ik geloof dat we heel normale kinderen waren, en dus ook eens iets mispikkelden. Maar gehoorzaamheid werd er bij ons nog ingepeperd. En bij stout zijn, werd er eens een broek uitgetrokken, en op de knie gelegd, met een paar flinke lappen op ons bloot gat. Het was de beste methode om in een bende jongens, orde op tafel te houden. Als het niet erg was werd er gedreigd met, in het donker kot te steken (de wijnkelder), en de schrik voor duisternis en spinnenwebben haalde het, op onze uitbarstingen. Maar we konden ook lief zijn. Ook de met ons levende dieren deelden in onze liefde, of ze het nu graag hadden of niet.
Hoewel we altijd honden hebben gehad, is alleen onze Fanny de eerste hond geweest die vrij met ons leefde. Het was een Mechelse scheper, dus was hij van natuur uit niet de vriendelijkste. En zeker wou hij niet dat met zijn staart gespeeld werd.
Hij wilde niet als speelgoed aanzien zijn , want, dan was hij weg, onder de tafel, zodat we er niet aan konden.

De katten waren lieve diertjes, die het best vonden dat we hen als speelkameraad aannamen.
Uren konden we dan samen zitten en de zachte pels wrijven tot ze op onze schoot in slaap vielen of lagen te spinnen van de deugd. Tot ook bij hen de slaap toesloeg en allen op een bundeltje in slaap lagen.
Maar de poezen moesten dan ook afkunnen dat we er kattenkwaad mee uithaalden, zoals opsluiten in het konijnenkot, onder de trap buiten. Een geluk dat ze hun kattennatuur al lang niet meer hadden, en geen jonge konijntjes meer lustten. We hebben zelfs een zwarte kat gehad, die er in een poeleken, lag bij te slapen.

Ook de kleine kippetjes hadden het soms te verduren en werd hun eten zelfs mee opgegeten, naar het schijnt, was die maïs lekker.

Ook de andere dieren, maar vooral de jongskens, deelden mee in de pret. Zo zat er eens enen in de renne (parkje voor dieren) van de heel kleine kuikentjes en hoorde mama de kleine zeggen : “ Gij zijt vuil ! “. Toen ze dan van nabij ging kijken, waren al verschillende jonge kuikentjes uit hun park gegooid, en ja, ze hadden geen gave en uniforme witte donspluimkens en… dus vuil. Ze waren nog levend en na wat gegrabbel en gezoek werden ze allen weer in hun park verzameld. Met als resultaat een flinke pandoering en een even grote huilbeurt. Ondertussen was het uitzien naar wat de anderen allemaal deden.
Een geluk dat de kater uit het ‘Hemelrijk’ niet in de omgeving was, want die lustte wel jonge diertjes. Hij besloop ze dan, met alle tijd van de wereld, en op het gepaste moment, was het dan prijs. Zo heeft hij een keer vier konijnenjongsken op een dag verslonden, die onder de zijkant van de renne gekropen waren.
Onder den groten trap had papa een konijnenkot gemaakt. Maar het was slechts afgesloten met een eenvoudig grendeltje, dat ook door een kinderhand kon geopend worden.
Het was lief dat we die arme diertjes eens wat vers gras konden geven, nog liever hadden ze het loof van de ‘pisbloemen’, waarmee de klein peloese gezegend was, want dat hadden ze graag. Ge kondt die muiltjes dan zien op en neer gaan en dat groen zo tussen die tandjes verdwijnen.
Ik kon maar niet begrijpen hoe ze dat konden zonder handen. Om vier uur hebben we dat dan ook geprobeerd met onzen boterham, maar het lukte niet goed. Tot er een ‘fleiter’ (oorveeg) viel, om ons tot de orde te roepen.
Maar bij het maken van het kot , was niet voorzien, dat een kinderhand dat slot niet goed kon sluiten. Het gevolg was, dat er ook eens het hek niet gesloten werd. Dat hadden de slimste van die beestjes rap gezien, en als mama, dan op de voedertijd haar ronde deed, ontbraken er dan soms wel eens een paar lopertjes in het kot. Dan was het groot alarm, en werd er gezocht, en gelopen, tot allen weer op stal waren.
We hebben ook nog zeerattekens (Guineese biggetjes) gehad. Die waren zeer lief en lieten zich graag pakken. Maar op een keer lag er ‘s morgens ééntje dood, en enkele uren later nog één, zo is de ganse kolonie uitgestorven door één of andere kwaal.

Wat we ook deden, was simpel bloemekens plukken of vlinders vangen met een groot net.

Op een keer, in een zomervakantie, had Martha van Lonke, de melkboerin, ons beloofd dat we eens ezeljongskens zouden krijgen. Daar hebben we dan ongeduldig zitten op wachten. En ja, op een morgen vertelde ze met veel omhaal dat het zover was, en dat we er na den middag mochten achter komen. Ik geloof, dat ‘s middags nog nooit ons eten zo rap op was dan toen.
Zwermend rond ons mama zijn we dan blijgezind de trappen opgevlogen, zodat mama ons bijna niet kon volgen. Toen we aan de tanten waren ,( de twee groottanten van mama, die in de ‘Planterij’ woonden.) waar mama niet voorbij kon zonder een kort babbeltje. We wilden vooruitlopen maar onzen Juul, die toen nog heel korte beentjes had, was dan nog gevallen en moest eerst bij tante Linneken verzorgd worden. Maar het voddeken was nog niet geknoopt of de vliegende bende snelde naar de bijgelegen boerderij van Lonke.
Door het lawaai had Martha ons al horen komen en stond in het deurgat ons op te wachten. We drumden haar bijna omver om binnen naar de schat te zien. En ja daar lagen de rode buikjes en grote oren, warm onder een stuk doek, in een ‘Solodoos’ (kartonnen doos ) op een bedje van zacht hooi. Wel twaalf waren er. Alle handjes graaiden in de doos om toch maar eens iets te voelen. Ze werden snel gekeurd en al babbelen trokken we snel weer naar huis. De doos werd in zijn gehelen in het wijmen eiermandeken gezet. Alleen de oudsten mochten die aan de oren dragen. Een stop was er aan de tantes niet meer bij. Papa had ondertussen een scheiding moeten plaatsen in het konijnenkot. En in een hoek werd de aanwinst dan met volle belangstelling geïnstalleerd.
Maar nu kwam de kat op de koord. Die beestjes moesten gevoed worden. Bij den bakker op de markt waren er van die kleine flesjes, met rode pilletjes in, maar met een klein tutterken op. Er werd echt erom gelopen en met twee van zulke exemplaren werden de experimenten uitgevoerd. De flesjes werden gevuld met verwarmde gesuikerde melk. Op de schoot van mama, op een verse handdoek, werden ze met twee tegelijk gevoed. Die roze muiltjes werden opgetrokken, en daar dan dat tutterken ingewrongen, en ja ze zogen eraan. Met veel gezever en gemors dronken ze hun eerste eten op. Het heeft een hele tijd geduurd voor de laatste aan de beurt kwam. Om te weten wie er al gehad had werden er twee dozen gebruikt. Het was een gekrioel in de hongerige doos, in d’ andere waren ze veel rustiger en sliepen ze snel samen bijeengekropen in een hoeksken waar mama een paar oude sokken had gelegd. En dat heeft mama weken lang volgehouden tot ze inmiddels tot halfwas uitgegroeid waren. Ezelkens zijn het echter nooit geworden. Maar onze liefde voor de jonge beestjes was bevredigd.
Het heeft nog een hele tijd geduurd voor we er achterkwamen dat het jongskens waren van wilde konijntjes. Bij het ploegen van de akkers naast den bos had de boer die arme diertjes het leven gespaard voor ons.

De zondag had voor ons een heel ander rooster. Mama ging elke zondag reeds vroeg naar de mis in de grote kerk. Om kwart na zes waren de tantes reeds daar, om mee te gaan naar de mis van halfzeven. Zo tegen kwart voor acht waren ze weer thuis. Dan werd de koffie gemaakt en de tantes dronken hun tasje mee. Waarna ze bergop verdwenen.
In de meimaand was er mis in de Kapel en dat was veel dichterbij.

Opstaan en eten verliep naar het oude recept . De zondaagse kleren moest mama voor ons uit de kast nemen en die zette ze den avond tevoren reeds klaar op onzen stoel aan ons bed. Het wit hemd met stijven col erboven op. Onze schoenen stonden geblonken klaar om aan te doen. Als we in onze zondagkleren rondliepen waren we zo fier als een pauw. Want in die kleren hadden we zakken.
In de week liepen we meest in gebreide pulls,met een korte broek,
Het is een paar jaar de mode geweest dat er pofbroeken of golfbroeken gedragen werden, maar veel gemak hadden we er niet aan. Vooral dat bandje onder onze knie stoorde erg. We hadden liever onze gewone broeken, waar ge mee op de grond mocht ravotten zonder dat het was van :“ Pas op voor uw schoon broek!“
In al die broeken waren ook zakken.
Daar zat onze zakdoek in. Meer een vod die voor alles en nog wat diende behalve de neus in snuiten, daarvoor diende onze mouw. Onze marbels, en een stuksken koord of een elastieksken of een knoop allemaal schatten in onze kinderogen.
In den uitkomen, in den tijd van de meikevers, stak in een stekskendoosje onzen besten preekheer, met een bladje van de haag erbij. Hij was al vast gebonden met een stukje garen aan zijn achterpoot. Maar in ons zondagkostuum stak alleen maar een propere verse zakdoek, en de cent voor het stoelkensgeld.
Toen het uur daar was, vertrokken we in groep naar de mis. Samen hand in hand, zoals het ons opgelegd was, juist voor papa, die op een paar passen volgde.
Langs de zijkant gingen we de kerk binnen, maakten een kruisken met wijwater uit den arduinen wijwaterbak ,en namen dan plaats aan één van de zijkapellen, schoon op een rij. Vandaar konden we de paster, in zijn met goud versierde kazuifel, bezig zien.
Ons stoelkensgeld had mama reeds in onze zakken gestoken, zodat we niet moesten zoeken. Af en toe deed de Suisse zijn tournee, gehuld in zijn met – zilver – afgeboorde – zwarte mantel, met zijn lange lans in de hand en zijn rode sjaal over zijn buik. Een angstaanjagende persoonlijkheid.
Na een preek, waarvan we niets verstonden, en die urenlang duurde, was het niet lang meer of met een kruisken waren we op weg naar huis.
We klauterden terug den Hooiweg op alsof dit bergaf ging. Zo waren we dat bergsken gewoon.
Soms moesten we een brood meebrengen van bij den bakker. Een wit boerenbroodje of twee, naargelang. Telkens zochten we in de rij broden dat uit dat veel raakkanten had.
Het brood werd in een papier van de rol gewikkeld en zo onder den arm mee gedragen den bergop. Maar, als papa er niet bij was, waren we nog geen twintig meter ver of het papier werd aan één kant opengetrokken. Er werd naar het zachte raakvlak gevoeld . Eens dat ’t gevonden was, trokken we er een deel van ‘t vel af en begonnen we muisje te spelen. En lekker dat het was.
Het kon soms voorkomen, als de muisjes toch tot diep in het brood hadden gepeuterd, dat mama zei dat ze dat niet graag had. Maar dat gold maar voor een paar dagen. Ze nam dan deze kant om het brood te beginnen en gaf die dan aan de schuldige. Maar dat was geen straf, want juist dat hadden we ‘t liefst aan het brood.
De Zondag werd er ook iets meer zorg besteed aan ’t eten ’s middags terwijl wij nu eerst onze jassen moesten ruilen voor onze pull-overs, onze broek moesten we niet omwisselen. De schone schoenen werden geruild voor de veel gemakkelijker zittende sandalen.
Brute spelletjes zoals met den dop mochten dan niet, en knutselen en zagen ook niet. We zouden ons kunnen vuilmaken en god weet wie er vandaag eens bij ons op bezoek zou komen. Meestal niemand en als er al iemand kwam, mochten we het gezelschap niet storen. Als het goed weer was werd er buiten gespeeld.

Om vier uur stipt was het den vieruren boterham. Als mama haar kop door de achterdeur stak en eenmaal riep “Eten!”, dan was dit het signaal: “onmiddellijk alles laten staan, en direct naar binnen lopen.” Even met de voeten op de voetmat trappelen.  De handen kregen een vluchtig schrobben van water, maar oppassen, want er was toch altijd een oude wonde, die moest ontzien worden. De handen werden aan de handdoek afgedroogd, en binnen liep elk  recht naar zijn plaats.
Daar stonden de stapels boterhammen reeds te lonken naar de uitgehongerde bende.
De geleipot ging van hier, naar daar, tot mama hem pakte, om eerst een boterham voor de kleineren klaar te maken.
Hier was weinig afwisseling in het menu, want confituur was zeer geliefd. Er waren ook zoveel soorten, maar onze meest geliefde was de ‘kriekenconfituur’.
“Wat is het verschil nu tussen confituur en gelei?” :  Confituur is gemaakt van het hele fruit, dus, daar zijn brokskens fruit in, zoals krieken en pruimen, en gelei is gemaakt van het sap zoals appel en zeem of stekelbessengelei.
In de tassen werd eerst de boterham gesopt en daarna werd ze leeggedronken en weer volgeschonken in volle stilte.
Als er dan toch één aan tafel gekomen was, die zijn handen niet schoon genoeg waren, moest hij alles laten liggen en eerst de handen grondig wassen. Amaai, als dat dan eens een algemene inspectie uitlokte, dan moesten we, allemaal, eerst terug naar de pomp, en dan, na een ernstige controle, mochten we daarna weer gaan verder eten. Dat kwam zo een paar keer per jaar voor, bijzonderlijk als er sprake was van een epidemie van griep of andere kinderziektes. Eens het eten in de mond, werd er verder gespeeld. Tot het tijd werd voor het avondeten.

Toen we nog heel klein waren, eindigde onzen zwaren dag hier, na het eten. Nogal dikwijls werden we dan uit de zetel geplukt, en half slapend en grommend van ons kleren ontdaan. Het hemd werd van over de kop gestroopt , en dan met veel moeite, werden de verlamde armen in den tabbaard gestoken, en suf weg, naar boven gedragen. Eens we het koude bed genaakten (=voelden), waren we op slag weer klaar wakker, en dan was er toch altijd enen, die naar een verhaaltje zaagde. Maar zelden is het verhaaltje af geraakt, want ze sliepen allemaal. Soms lag er enen luid aan zijnen duim te loederen. De kleinsten moesten nog hun tut hebben of één of ander stuk van een ‘zjoele’ (dat kon een beertje zijn, of simpelweg een handdoek, maar het moest ‘die’ bepaalde zijn). Het licht werd op minimum gezet en mama verdween geruisloos naar beneden.
Maar later, als we ons al groot waanden, maakten we onderscheid tussen de groten en de kleinen. De groten mochten iets langer op blijven, tot het acht uur was! Dat leerden we op de school, als de wijzers  zó en zó stonden. En als het uur daar was, moest er toch altijd enen nog eens gaan pissen, een anderen had nog dorst of honger. Alle strootjes werden uit het dak gehaald, om toch maar een paar minuten langer te kunnen op blijven.
Wat we dan eigenlijk deden?  Wat lummelen in de zetel. Als er iemand op het idee kwam van kaarten, dan kon het soms weken lang, elken avond zijn, dat de kaarten bovengehaald werden. De kleine tafel werd geruimd en onder de lamp geschoven voor de stoof. Ook kwam het damspel eens uit de kast, maar dat was niet zo gemakkelijk. Ganzenspel dat was voor de kleineren. Dan werd er gezeurd en bedrogen, tot er ruzie van kwam. Onverbiddelijk werden we naar ons bed gestuurd.
Als het erg over zijn hout ging werd er wel eens een oorveeg uitgedeeld, en dan was er muziek tot boven, met soms nog eens een uitschieter van :–”’t Was hij die begonnen was!” en weer kwam de huilbui in een hoger toontje. Maar ’t zandmanneken was eindelijk daar, en, na nog wat snikken, viel alles stil. Tot de wekker afliep, om drie uur?, want een olijkerd had dat gedaan, hij moest een plasje maken uit voorzorg. Dan deed de ganse groep dat dan ook maar. Dat er dan ook eens een beetje naast was, hoeft niet te verwonderen. Allen kropen dan terug in hun warm nestje, de benen opgetrokken, en de dekens over de kop.