Veel pannenleggers kenden Skar, den glazenmaker, want ze zaten dikwijls te werken in hetzelfde gebouw.
Als het eens flink gewaaid had, werden ze alle twee opgeroepen om de brave zielen te komen depanneren. Skar kwam eerst altijd zelf de maat nemen van het glas dat kapot was en moest vervangen worden. Hij had al te veel keren gefopt geweest met de verkeerde maten die ze hem hadden doorgebeld met den telefoon, of op een papierken waren meegedeeld, en met de kleinen die naar school moest, werd meegegeven.
Met zijnen velo was hij pertanks (nochtans) overal rap ter plaatse. En in zijn zakken had hij altijd wel een paar meters, maar het liefst van al had hij nog zijnen houten plooimeter.
Als hij de maat nam, keek hij ook of het raam niet scheef was. Hij mat het raam dan overhoeks en als de twee maten gelijk of ongeveer gelijk waren, was hij gerust. Met zijn rechterhand, want anders was hij linkshandig, schreef hij alles keurig op een stuksken papier, dat hij dan in zijn pijpzak opborg. Als hij een kwartier of een half uurke later weerkwam, met op zijn velo zijn glasstoel, stond daarop het glas vastgebonden met een ouden singel. Eerst probeerde hij, en nu gebruikte hij zijn linkerhand, alle losse stukken weg te breken, en deed de stukken in een groten zwaren zak.
Als er nog fijne en kleine splinters bleven maakte hij die eerst los met zijn kapmes, en zijnen kleinen hamer en daarna verwijderde hij snel den ouden mastiek uit het raam of de deur. De paar fijne nageltjes of wat er nog van overbleef, deed hij met zijn kleine trektang weg. Hij blies met zijn ogen toe achter zijnen dikken bril, nog eens goed alle restjes weg. Wij moesten elke keer lachen met zijnen ‘slinkepoot’ (linkshandig). Dan vertelde hij dat hij veel tikken van de meester zijn regel heeft gekregen, zodat hij rechtshandig schrijft maar voor de rest linkshandig is gebleven.
Voor alle zekerheid paste hij toch eerst zijn ruit en zette ze nadien terug op zijn glasstoel. Het viel zelden voor dat hij met zijnen ruitensnijder nog een kantje moest bijwerken. De tafel werd dan leeggemaakt en een deken opengespreid en met zijn ijzeren lat op de juiste maat, zette hij zijn ruitensnijder erop. “Als ge het hoort zingen is het goed!” zei hij en werkelijk, er kwam een schril geluid. Hij hief het glas een beetje omhoog en met de rug van zijnen ruitensnijder gaf hij enkele tikken op den onderkant, juist daar waar hij gesneden had.
En dan ging hij over de koolbak met zijn glas en met een fijn tangsken brak hij dat reepken eraf, recht in den koolbak. Zo kon er zich niemand zeer aan doen, zei hij.
Nu haalde hij uit een grauw papier een greep gele mastiek. Maar die was nog stijf van de kou en dus begon hij hem te kneden en maar kneden. In den winter moest hij hem soms op de buis van de stoof leggen. Hij liet expres een brok vallen en wij raapten het gauw op, maar hij wilde het niet meer, hij zei dat het een harde brok was, en dat het veel te lang zou duren om hem mals te krijgen. We begonnen er ook in te knijpen en dan samenvouwen en weer te bewerken. Op den langen duur was het zacht. We hebben er later nog beestjes mee gemaakt. Maar Skar had onderwijl niet stilgezeten en met zijn mes had hij een dun reepken stopverf aangebracht in den slag van het raam. Hij had het glas al weer van zijnen glasstoel gehaald en zette het op zijn plaats. Hij had de maat juist genomen, want het paste heel goed. Hij duwde voorzichtig in het midden op het glas, en dan aan de kanten, zodat den mastiek langs binnen uit de slag omhoog kroop. Hij nam een paar fijne nageltjes, stak ze in zijn mond, en zocht in zijnen alaambak naar een onnozel klein hamerken. Nu nam hij een fijn nageltje van tussen zijn tanden, zette het met een paar tikken vast tegen het glas en dan sloeg hij het krom om straks niet uit te steken.
Zo deed hij rondom. De rest van zijn nageltjes deed hij weer in zijn doosje, en nu mocht hij weer spreken want heel den tijd heeft hij moeten zwijgen. Nu nam hij weer zijn bol mastiek, brak er een brok af, en begon die tot een saucies (worstje) uit te kneden, en dan tussen zijn twee handen maakte hij er een lange trip van. Hij deed dit in den buitenkant van de slag en met zijn mastiekijzer duwde hij alles vast, zo ging hij rinkerrond (rondom). Dan spuwde hij ne keer in zijn hand, smeerde zijn mes daarin, en zette het in een hoek en trok in één keer naar beneden. Overal vielen fijne repen mastiek op den grond, maar de voeg, die was perfect gevuld. “Daaraan kent men de stielman”, zei mama dan. Met een oude gazet kuiste hij de vette vingers weg.
“ Nu moet ge nog een paar dagen wachten, vooraleer ze af te kuisen “ zei hij, dronk zijn jatte kaffee leeg, zoog zijn stuksken broodsuiker op en vertrok, want met dat lelijk weer van verleden nacht, had hij veel werk en iedereen wilde graag rap bediend zijn.
Als er door het één of ander ongeluk een vitrine van nen winkel kapot was, en hij dat niet direct kon leveren, kwam hij ter plaatse met een paar stukken triplex en dichtte dat gat daarmee af, en dan bestelde hij het grote glas bij den groothandelaar, en die leverde dat dan een paar dagen later met zijn paardenkar, die moest van Aalst daarmee komen. Dat was een heel karwij. Op de grote platte wagen stond een grote glasstoel en dat glas was er met brede singels op vastgebonden. Als alles goed voorbereid was, werd met een paar mannen het zware glas op zijn plaats gezet. Dat mastieken liet Skar door de mannen van de grossist zelf doen. En na een half uurken stond het glas erin. Omdat den winkelier niet graag met vuile venster etaleerde, plakte hij er van binnen een groot papier op. Na een achttal dagen verdween alles en kwam de winkelwaar weer te voorschijn. Men had ervan geprofiteerd alles ook eens te vernieuwen, en er dan maar direct een nieuwe etalage van te maken.
Glasraam
Op den reep woonde er een man en die deed niet anders dan vitreaus maken. Van op de straat kondt ge hem bezig zien. Want hij werkte aan de tafel en die stond plat tegen het venster. Aan de muur hingen twee of drie pakken loodbandjes van verschillende grootte. In den gang stonden verschillende soorten gekleurd glas op een glasstoel, en vanachter in zijn remise stonden nog meer grote bladen van soorten glas in alle dikten en kleuren, en in zijn werkplaats van voren aan ’t straat, stonden kleinere stukken, want elk stuksken kon nog van pas komen.
Hij werkte voor een baas ergens in het Gentse. En die bezorgde hem de tekeningen met ook een aanduiding van de kleur.
Als het een gewoon stuk was, tot zo nen meter, deed hij dat op zijn tafel in één stuk. Als het groter was maakte hij dat in verschillende stukken, en zette die dan achteraf aan elkaar. Zijn eerste werk was de hele tekening op een karton overtekenen. De dikke lijnen moesten later de loodstrips tussen de glaasjes worden. Dan begon hij met in elk vakje een gekleurd papier te passen. Dat diende als model voor zijn glasstukje. Daar zette hij een nummer op dat overeenstemde met de glassoort. Met een beetje cirage (was) plakte hij dat op zijn plaats.
Hij begon met eerst de verschillende glassoorten bijeen te zoeken. Maar hij wreef er eerst altijd eens over met een propken watte dat stonk naar den terpentijn. En dan overging hij den naad nog eens, maar nu zag het nat van den terpentijn en sneed hij het met zijn ruitensnijder, op de aangegeven vorm, juist zoals zijn model. ’t Was wel wat peuterwerk en soms zag hij dat het glaasje gebarsten was en moest hij het afkeuren en vloog het onder de tafel bij den anderen afval. Er moest dan eerst een nieuw gevonden en gesneden worden. Hij deed meestal alles uit de losse hand, maar als het langere rechte stukken waren, deed hij dat met zijn dikke ijzeren lat. Daarna gaf hij er langs den onderkant een tiksken tegen en viel den afval op den grond. Als hij zo alles gesneden had, vaagde hij den vloer op en met zijn vuilblik deed hij alles in een houten bak.
Dan begon hij met een dikke lat vast te zetten aan de zijkant en daartegen lei hij zijn dikkere loodband. In de buitenste groef lei hij een ijzeren baartje omdat het op zijn plek zou blijven, en later werd dat dan, als alles af was, vervangen door een ijzeren geraamte, om het wat steviger te maken.
De loodstrip kocht hij liefst zelf, want zijnen baas had er hem eens meegegeven, en daar kon hij niets mee doen, hij was veel te dun, het was er waarmee ze vitreaukens maakten voor in de meubels. Hij begon dan met een hoek uit te werken. En nam zijn eerste stuksken glas en maakte er een kruisken mee. Nu begon het ernstige werk. Met een lederen handschoen aan, zette hij het eerste glaasje op zijn plaats in den hoek en duwde het met een stuksken hout tussen de opening van het lood tot zover hij kon. Dan nam hij een strip lood en duwde die over het open deel en sneed het lood af met zijn krom mes. Ondertussen hield hij zijn tekening in ’t oog, want hij mocht niet verlopen, of het kwam niet uit. Zo paste hij stuksken voor stuksken alles in elkaar. telkens werkte hij het af met een nieuw stuk loodband. Omdat hij er reeds zoveel had gemaakt, was hij daar zeer handig in geworden. Toen het allemaal op zijn plaats zat begon hij de loodeindjes vast te solderen. Hij had op zijn stoof een gasbrandertje staan met een groten roodkoperen soldeerbout op een zelfgemaakt steunstuk. Daar konden twee bouten tegelijk op warmen. Hij zette op de kant van de tafel een glazen potje met een speciaal borsteltje, dat was ‘spritsel’ (esprit de sel) zei hij, en daarmee overwreef hij elke naad die hij moest toedoen. Als zijnen bout warm genoeg was, en dat zaagt ge als de soudure op den top van den bout fel blonk, dan nam hij een baguette soudure, drukte alles samen op den naad en als hij dan alles losliet was de snede van daarjuist nu toegesmolten en er blonk nen dikken boebel (dikte, bubbel ) op. Zo deed hij den hele kant en we mochten mee komen zoeken of hij er geen vergeten was. Vervolgens nam hij het hele boelken op en keerde het onderste boven op de tafel. Het was nog wat slapjes en boog gevaarlijk door, maar het lag nu weer plat. Nu was het weer solderen van voren af aan te beginnen. Hij plooide een ijzeren baartje tot een grote U en lei dit in de open buitenste voeg, één kant bleef open en daar maakte hij met zijn grote tang een oog aan. Uit een lade nam hij een kettingsken, en kneep er met zijn nijptang een eind af, deed die in de oogskens, en hing zijn werkstuk op aan een haak in het deurgat. Zodat iedereen het moest zien, als hij binnen wilde. ’t Was ondertussen al late geworden en de rest zou voor morgen zijn. Voor alle zekerheid heeft hij het kunstwerk dan maar terug op de tafel gelegd.
Den volgenden dag heeft hij het met zwarten mastiek ingewreven en met een rond houtje de boordjes van het lood goed tegen het glas aangedrukt. Hij overwreef het geheel dan met nieuw zagemeel, tot alle vette vingers verdwenen waren. Hij heeft het dan aan de muur opgehangen tot zijnen baas het is komen afhalen. Maar ondertussen had hij er weer al andere gemaakt. Brandschilderen, dat deed hij niet, want hij kon niet tekenen, zei hij. Daarbij hij was al veel te oud om nog een branderoventje te kopen.
Biseauteren
In de meubelwinkels stonden er in den tijd ook veel spiegels die gebiseauteerd (afgeschuind) waren .
Of er in Geraardsbergen waren die dat deden, weet ik niet, maar het was geweten dat Aalst ervoor gekend was. Daar waren verschillende spiegelslijperijen. De meubelmakers, die dan een spiegel voor nen lavabo vandoen hadden, bestelden die, en als het een gewone maat was had ge die op een paar dagen, maar als hij buiten maat was kon het wel enkele weken duren.
Hij deed zijn ronde in de benedenstad met zijnen triporteur. Met een grote bel maakte hij de hele straat attent dat hij er was. Ik geloof niet dat hij de katten wakker belde, want die zaten al te wachten en zelfs tot op enige meters van hem stonden ze te loeren, surtout (bijzonder) in de Penitentenstraat. Zo waren er toch bij die het riskeerden dicht bij te komen. Maar toen ze aanstalten maakten om op zijn triporteur te springen joeg hij ze onverbiddelijk weg. ’t Was eigenlijk een beetje zijn eigen fout, want toen hij over zoveel jaren zijn beroep begon, had hij uit medelijden eens een haringkop aan een van die dieren gesmeten.
Op zijn driewielfiets stonden de wit emaillen bakskens met de verschillende soorten haring. Hij lag daar fris en koel tussen die ijsbrokken. Als de klant een bokaaltje moest hebben, was dat vlug gedaan, want ze stonden kant en klaar in zijn groten bak.
Maar mama had dat graag, en soms moesten we er één gaan halen.
proeven, maar het beviel ons niet zo goed. We hadden veel liever een rolmops in de mayonaise. Die maakte Nelle klaar in haar keuken. De kistjes, die ze met de ijzeren weg, direct van de vismijn in Oostende toegestuurd kreeg, staken vol met ijs, en daarin, flink koud, zat dan een hoop haring.
Ze haalde ze er één voor één uit en sneed ze de vinnen af en reepte hem van voor tot vanachter open. In een grote faience kom lei ze die dan allemaal open naast elkaar. Dan overstrooide ze alles met peper en zout. En een halve citroen. Dan ging ze op het koerken in de buitenlucht haar ajuin schillen, en sneed die in fijne schellekens. Haar baksken met speciale kruiden stond al klaar. Eerst maakte ze de bokaaltjes schoon en begon ze dan te vullen met een beetje peperbollen en enkele kruidnagels. Een paar laurierblaadjes lei ze van onder, daarop enkele ajuinsneetjes, en toen plooide ze haar haring samen, en vulde zo de bokaaltjes. Dan nam ze de grote fles met azijn en goot er enkele lepels in en dan volgde het water tot aan de rand. Ze draaide er het deksel op, schudde nog eens goed en schoof hem op naar de rand van de tafel. In de klein bokaaltjes zaten minsten zes haringen en soms moest ze duwen om ze er in te krijgen. In de grote bokalen waren het er twintig, maar er zaten toch altijd een paar kleinere meer bij. Etiketten moesten er niet op want ge zaagt toch van buiten wat er in zat. Rolmops maakte ze anders gereed. Als ze gekuist waren, stak ze er van binnen een greepje ajuin en een stuksken cornichon in, stak daar een paar stokskens door, omdat ze zouden aaneenblijven, deed eerst een schep mayonaise in de pot en duwde den dikken haring in de mayonaise. Ze vulde het bokaaltje en dan deed ze er nog een schep mayonaise van boven op. Nu nog het deksel en met een aniline potlood schreef ze daar een getal op, zo wist ze, wanneer ze hem gemaakt had, want dat kon men zo lang niet bewaren. Ze verkocht ook ongepelde garnalen, maar veel was het niet, want de klanten hadden liever haren gepelde. Ze deed dat allemaal zelve. Als ’s morgens zo rond tien uur de postkarre was geweest, was ze aan de slag en tussendoor nog de klanten bedienen. ’t Ging haar goed af, want ze was er slekkevet (dik) van geworden.
En Margriet lag nog te ronken in haar bed. Hij liet stillekens ne grote kastaar van een vloek vallen, en begon op de deur te bonken. Niets hielp. Hij trok dan langs het baantje naar vanachter en een geluk dat het remiseken niet vast kon, want daar stond zijn redding: de houten ladder. Met een opgezweept gemoed haalde hij ze te voorschijn, en zette ze aan het raam van de slaapkamer. Het venster stond winter en zomer op een kiertje. Hij had en een koperen obus van uit den oorlog van binnen tegen gezet, tegen het open waaien. Opgewonden beklom hij de ladder en beukte tegen de venster. Eerst ging het niet, maar bij de derde poging, viel de zware obus van de vensterbank, en rolde met veel gedruis op de houten vloer. Margriet, die nog aan het slapen was, sprong een gat in de lucht, liet een ijselijke schreeuw, en was opeens klaar wakker van dat lawaai. Met opengesperde ogen, wilde ze naderbij komen, maar moest zich eerst een beetje op de rand van het bed zetten, om te bekomen.
Ze had voldoening gekregen, want de slotenmaker, die daar niet ver van het klooster woonde, liep naast haar. Dezelfden dag nog was er een ander slot op de voordeur. Charel Steppe, die een bekwaam stielman was, moest er eens om lachen, want hij had het al voor gehad, dat hij uit zijn bed gehaald werd door één of anderen zattepee, die zijn sleutel verloren had en die hem dan, in ’t gat van den nacht, kwam wakker maken om hem in zijn eigen kot binnen te laten. Dan nam hij zijn alaambak mee op zijnen velo en trok naar het opgegeven adres en meestal stond hij dan de buitengeslotene al op te wachten in het geopende deurgat, als die dan eindelijk al waggelen arriveerde. En omdat Charel zelf ook graag een glaasje had, dronken ze samen nog eentje om te bekomen. ’t Zal wel een duren keer geweest zijn, maar allez, hij was toch weer binnen.
Onze eerste garage was in de Lessense straat, rechtover de Pateelstraat. Het was er niet groot, maar een wagen of drie kon er binnen. Aan de straat stond de bekende benzinepomp, waar men met een zwengel eerst de glazen bokalen moest vullen, om die dan met een kraan en doormiddel van een lange caoutchouen darm, de 5 liter naft in uw tank deed verdwijnen. Onderwijl kon de garagist of zijn vrouw wel de andere bokaal vullen. Het was dan ook zelden, dat er meer dan 20 liter werd getankt. Maar er waren pompen genoeg. Terwijl de capeau (motordeksel ) dan toch openlag, keek men dan ook maar eens naar de olie. Een lange ijzeren stang op de zijkant van de motor werd er uitgetrokken en vanonder was er een spoor van zwarte olie te zien. Als die hoog genoeg was, was alles goed, maar eens beneden het meetje moest er weer bijgevuld worden.
Banden repareren was in de garage een intensieve bezigheid, zodat elke garagist meestal een gast had, die niet anders deed.
Voor den chauffeur was het altijd niet zo gemakkelijk. Want als het regende, moest hij zijn ruitenwisser manueel eens draaien met een zwengeltje boven aan de ruit, en als het hard regende, moest men maar stoppen en wachten tot de bui over was, of stoppen en met de hand afkuisen. Aan de buitenkant hing den claxon, die met een luchtpeer geknepen werd en een brullend geluid produceerde. Op onze Minerva was het een elektrische toeter, die met een hese stem krijste.
Als het niet ter plaatse kon gerepareerd worden, dan werden de oude boerenpaarden ervoor gespannen en met veel gelach begeleid, trok met het gevaarte naar de garage. De chauffeur zat dan bloedrood van schaamte achter zijn stuur en alleen op de kruispunten deed hij zijnen claxon ne keer gaan. In de garage hing een grote katrol aan een dikken ijzeren balk, en met kettingen werd dan de motor er uitgehaald, dat was die dagen dan zwaar werk met al die zware onderdelen. En bij sommige merken moest ge soms lang wachten op de wisselstukken, en als ze er niet meer te vinden waren moest de garagist gaan zoeken in de afbraak garages, waar men alles en nog wat recupereerde. Met een beetje geluk kon alles verholpen worden. Maar als er iets aan het chassis mankeerde deed de garagist dat zelf en met zijn soudeerpost laste hij alles wat gebroken was. Op den buiten waren er nog die met een carbuurpost werkten, maar in de stad ging dat al met acetyleen – en zuurstof bombonnen. Het was niet altijd gemakkelijk voor die garagisten om die karretjes draaiende te houden, maar ze kenden hun vak.
’t Was in een soort villaatje dat hij woonde. Hij had ook een auto, een oude fiat, maar hij kwam er niet veel mee buiten. Alleen om naar de winkel te rijden waar hij de kostuums voor de klanten maakte. Hij zat geïnstalleerd in een grote kamer. Aan het één venster stond een grote tafel. En voor ’t ander raam stond een zwaar naaimachine. Er stonden verschillende kleermakerspoppen op een poot. Aan één ervan hing een kostuum dat half afgewerkt was. In een hoek stond een kast waar de rollen stof uitstaken, aan de andere kant lagen de rollen met verschillende soorten van voering. In de kast lagen verschillende soorten epauletten of schouderstukken, en vulsel. De gepaste knopen staken op kartonnekens in een kartonnen doos op de schouw waar een grote spiegel bovenhing. Een grote houtkachel stond in het midden en daarop stond een groot strijkijzer met een schouwken aan.
Het was een leuk gezicht dat maten nemen. Met zijn boeksken dichtbij op de tafel, begon Sooi te meten, eerst de borstomtrek, de armlengte en de beenlengte en daarvoor zette hij zich op zijn knieën. Terwijl hij de maat nam, had hij zijn potloodje stevig in de mond, zodat hij niet kon spreken. En dan mommelde hij wat, maar niemand verstond er een gebenedijd woord van. Op het eind schreef hij dan alles op en overliep nog eens zijn getallen, of alles wel klopte.
De lengte van de mouwen werd afgetekend en omgeslagen en met een kopspeldeken vastgelegd. Twee dagen later moest hij nog ne keer gaan passen. Gewoonlijk moest dit niet, maar velours was zo een moeilijke stof naar het schijnt, dat hij liever nog eens paste. Hij wilde niet dat papa in een ongemakkelijk en slecht zittend kostuum rond liep.
Een kabouche is een muts voorzien van een klak (klep) uit dezelfde stof als de platte muts. Er zijn natuurlijk ook verschillende modes geweest, maar in het algemeen was er een lederen bandje rond het hoofd, dat doorliep en waar aan één zijde de klep werd bevestigd, die het voorhoofd beschermde. Bij sommige gelegenheden werd er ook eens gevraagd om een kabouche uit dezelfde stof te maken van het kostuum, dat men bij den kleermaker had laten maken.
In het fabriek zelf werkten niet veel mensen, het waren meestal thuisarbeidsters. In de zaal stonden wel enkele zware naaimachines en een paar grote tafels om op te snijden en te verpakken. De hele muur van de ruime werkplaats hing vol met verschillende patronen, en daaronder op een rij hingen dan de verschillende maten. Maar ne keer (eens) boven de maat 59 moest mijnheer André zelf het patroon tekenen, dat waren immers ‘buiten maten’ en dat kwam niet voor in de normale productie.
Op de plaats van achter waar het leder samenkwam, waren een paar gaatjes gemaakt, waar een stukje zwarte rijgkoord ze verbond. Zo kon men het beter doen passen.
Ze maakte de bolhoed met een beetje water en een sponsken proper en droogde hem dan goed af. Hij blonk nog een beetje van het water, maar het was een heel verademing voor hem, want hij was delicaat op zijn kledij.
Thuis verkocht hij in theorie niet, maar hij had wel een winkel in de Nieuwstraat, die werd bediend door een gerant. Die werkte precies als het voor haar eigen was. De kabouchen, dat was aan den énen kant. Ze stonden schoon op een staandertje naast elkaar en wedijverden om de gunst van de koper. En in de glazen kast hingen ze met tientallen naast en op elkaar, netjes op maat gerangschikt.
Sommige hoeden hadden zelfs een fabrieksverpakking, waar de hoed in een met witte zijden stof bekleedde stevige en prachtige doos werd meegegeven. Maar die had men dan toch meebetaald. In een aparte kast stonden de zwarte bolhoeden en de ‘chapeau bus’ (hoge hoed). Als we daar, als kleuters, naar wezen schitterde er iets in haar ogen en dan zei ze : “ Da’s nog geen spek voor auwen bek! “ en ze friemelde wat met haar vingers. Papa had een speciale hoed, een ‘Brumels’, die moest uit Engeland komen. Hij had nogal een grote maat, en die durfde ze niet inleggen, want ze had niet veel klanten met zo nen dikke kop en dat speciaal model, verklaarde ze. 
Er lopen zo van die ‘gezegselkens’ (verhaaltjes) van: ter kwam ne keer een boer met een dikke kop in den hoedenwinkel en hij paste alle maten. Toen hij de vrouw radeloos naar achter zag gaan, hoorde hij dat haren man luidop zei: “Awel, zet hem dan de doos op!” , hetgeen zij dan vertaalde in: “Ik zal de maat eens nemen en er énen bestellen”.
Mon, de koster, had daarvan gehoord, en omdat er juist in dien tijd een blinde pianostemmer in de school bezig was met alle voorhanden piano’s eens wat juister te stemmen, deed hij dan ook de vraag om eens te komen kijken.
De grote man met zijn muts diep over de ogen droeg een zware bril.
Hij deed zijn mande open en die stak bomvol met van alle naaiprullen. En dan gritste hij daar in, en presenteerde zo zijn koopwaar: een paar veters (rijgkoorden), ha ja, dat kan men in zo een huishouden altijd gebruiken, maar niet een paar, maar zeker tien had ze nodig. Want er lag binnen in het hoekkastje zeker maar één paar meer.
Dan vielen haar ogen op een strengsken (samen gewikkelde) platte rekkers, wel… twee stuks. Nog een paar witte boordlintjes, van die brede. En een paar kartonnetjes met ‘pressions’ (drukknopen) voor de kleren van de kleinsten. Maar toen ze ronde rekkers wou, heeft het een hele poos geduurd eer ze hem dat kon wijsmaken. En uiteindelijk schoten beiden in een lach, want het had hen bijna gebeten: het lag er boven op, een tuitje zwart en wit garen voor de naaimachine, maar sterk hé, was er ook altijd bij. In een hoek van de mand ontdekte mama nog een doosje schoenblink (schoencrème). Ze nam er een paar grote blikken dozen: een zwart en een donkerbruin, zoals de jongens hun schoenen meestal waren. Nu moest ze maar uitleggen om daarbij een goeden borstel te vinden. Tot hij het begreep, en helemaal vanonder haalde hij een heel zachte schoenborstel te voorschijn.
Almeteen grabbelde hij in zijn mande en greep naar enkele kartonnetjes waar zwarte knopen op staken. En stak dat in mama haar handen. En op een papierken schreef hij in schone letters : “ Nieuw !” en wees naar de ontbrekende knoop aan mijn broek.
En dan begon hij op zijn papiertjes te schrijven, onderwijl produceerde hij sommige onverstaanbare klanken. Begeleid met veel gebaren, vertelde hij dat hij van Okegem was, en met den trein zo wat alle prochen (parochies) in den omtrek deed volgens een vast patroon. We vernamen ook, dat hij getrouwd was met een doofstomme, hij had haar leren kennen in de speciale school voor doven, toen hij daar de gebarentaal leerde. Met liplezen kon hij niet veel doen, maar het hielp wel mee met de gebaren die de mensen maakten en door veel ondervinding verstond hij dan toch ongeveer wat ze wilden zeggen.
Vanachter in zijn eenvoudig huisje had zijnen nonkel een plaatsken laten metsen, en dat met witte steentjes zelf afgezet. Op de nette ceramieken vloer mocht men gerust zijnen boterham eten. De rest was in licht beige geverfd. Daar, in die ruimte, maakte hij zijnen gegeerde mosterd. Met twee van zijn soorten leurde hij de stad rond, en s’ achternoens na de vieren kon men bij hem alle andere soorten wel krijgen. Maar het meest trok van al had zijnen zachte mosterd. Dat was een niet te straffe, die het best smaakte op een schelleken kaas, en in de keuken niet te straf brandde op de tong. In zijn tweede tonneke was van die straffen, als ge daarvan proefde kwamen de tranen in uw ogen, zeer gegeerd bij een hutsepot. Hij had ook daar zijn klanten op, maar niet zoveel. Als ge anderen met een speciale smaak moest hebben, dan wou hij die wel komen leveren na de zessen s’ avonds. Maar, als hij er geen van staan had, zou het toch altijd een paar dagen duren. Hij moest hem dan nog maken, en hij moest nog een beetje rijpen ook.
En zijnen nonkel was zoveel jaar met die firma in contact geweest, dat hij er ook maar van bleef afnemen. –“’t Was een serieuze zaak en eerlijk.” Naargelang de herkomst van de zaden, waren er ook verschillende smaken en kleuren. Meest van al verbruikte hij de gele zaadjes, maar hij had er ook bruine liggen, maar van de zwarte wou hij niet weten, want hij beweerde dat die niet zo lang goed bleef. Op zijn tafel stond een baskuul, en met een houten schepper schepte hij een paar maten uit een zak, en deed dat op een stuk beenhouwers papier in den baskuul, nog een klein schepken, tot het juist was. Hij deed dat in een groten faience kom, en dan deed hij er van een anderen zak ook de juiste hoeveelheid bij, en zo een stuk of vier soorten bijeen. Met een propere houten lepel werd alles goed gemengd. Die mengeling was zijn geheim. En ge mocht zoeken, het stond nergens opgeschreven, het zat allemaal in zijnen kop.
Nu moest dat zo een paar dagen in de keldertrap (de bovenste trede van de kelder) staan, om te rijpen. Tegen den maandag was alles goed om te verkopen en kon hij weer aan zijn ronde beginnen.
Hij begon al van aan het begin van de Kloosterstraat en belde aan bij de eerste gebuur. Ze waren zo gewoon aan zijn uur en dag, dat ze direct met hun potje in de hand, kwamen opendoen. Hij zette alles neer en deed met een specialen houten lepeltje een paar schepkens tot het potje vol was, maar niet overliep, want: “ Overdaad is zonde”, zei hij dan. Ontvangen en weer verder. Zo ging hij de hele straat door. Als hij soms eens moest wachten, ging hij algauw enkele huizen verder aan de bel trekken. Zo deed hij een hele wijk, alle dagen een andere, de hele week door.
Op de grond stonden de verschillende chassen, die dienden om gaten en gleuven te smeden. Vooraan tegen de poort stond de traveulle, om de paarden te beslaan. Daar rechtover stond een oude draaibank die met brede platte riemen bovenaan aangedreven werd. Hij had dat ne keer op een vendisje (openbare verkoop) gekocht aan een zotte prijs, en ’t heeft hem meer gekost voor ze naar hier te krijgen, dan dat hij ze had betaald. Hij had ze nu, en soms moest hij daar dan eens een stuk op maken zoals de vijs van de frein (handrem) van een driewielkar.
Naargelang zijn werk stak hij ’s morgens zijn smidsvuur aan. Enkele brokjes hout lei hij dan op een gazet, op de opengekrabde rooster, en stak er een steksken aan. Zodra er een vlammeken was, trok hij ne keer aan zijnen blaasbalg, en daarbij krabde hij enkele brokjes skramoule (koolbrokjes) over de vlam. Op één twee drie had hij een grote vlam, en daar deed hij met zijn koolschop een grote schep halfvette kolen op, die lagen in een houten bak onder zijn vuur. Af en toe trok hij nog eens aan zijn blaasbalg. Ondertussen zocht hij zijn ijzer bijeen dat hij moest bewerken.
Hij vergeleek het werkstuk met zijn model dat op de kant van het smidsvuur lag en gaf er dan hier en daar nog een paar flinke lappen op. Hij stak het in een emmer water. Een fikse stoomwolk steeg op, we zagen het rode ijzer nu snel donkerder en donkerder worden. Dan gooide hij het bij de andere stijlen die daar vóór de smidse reeds lagen te wachten. Twee dikke platte ijzers lagen reeds klaar. Met behulp van een paar ijzeren steunen, lei hij er één op het vuur. De juiste maten waren reeds afgetekend, en met een puntslag diep in de baar gemerkt. De vlammen krulden rond het ijzer, dat nu langzaam rood werd. Even wat meer blazen, tot alles wit gloeiend was, en dan schoof hij het over het aambeeld, waar een hulpstuk in zat. Met een stalen punt zocht hij eerst het merkteken, en dan zette hij de pin op zijn plaats en gaf er met zijn zware hamer enkele flinke meppen op. Dan schoof hij het geheel over het gat in het aambeeld en sloeg voort uit volle macht. De pin verdween door de gemaakte opening. Weer was een gat gemaakt, en er moesten er nog veel komen. Zo groeide langzaam uit de verschillende stukken een groot hekken. Voor het zware werk deed hij veel beroep op zijn broer, die enkele huizen verder een boer was, met zes koeien. (Hoe groter het aantal koeien hoe meer aanzien men had.)
Als er een boer kwam vragen of hij met zijn paard mocht komen om te beslaan, liet hij alle ander werk direct vallen.
Het nieuwe beslag werd gepast. Het moest een beetje smaller zijn en werd daarom in het vuur gelegd en opgewarmd tot het gloedrood zag en dan op de ronde punt van het aambeeld op de juiste vorm gesmeed. Met een paar pinnen hief hij het op, en hield het voor de hoef. Het paste ongeveer, en na nog een aanpassing met den hamer warmde hij het weer op. Roodwarm nam hij het weer vast met die pinnen, en lei het op de juiste plaats. Een witte stinkende rook verspreidde zich in de smidse. Op het gevoel, en uit ondervinding hield hij dan op, en lei het ijzer vóór zich op de grond, greep een grove rasp en raspte eens over het geheel. Het zag er naar zijn gedacht goed uit. Hij warmde dan het ijzer nog eens op, en schroeide het overtollige van de hoef verder weg.
Omdat de gaten in het ijzer reeds gemaakt waren, bleef na het branden het merkteken van de nagelgaten zichtbaar. Nog even raspen en hij koelde het ijzer nu verder af, zodat hij het met de hand op de juiste plaats kon zetten. De speciale nagels met vierkante vorm, en verdikte kop, werden dan ingeslagen. Soms kwam er een nagel bloot en die sloeg hij dan vakkundig om. Met zijn rasp ruwde hij rondom alle teveel weg en dan overging hij het nog eens met een rasp waarvan de tanden niet meer zo grof waren. Uit een potje nam hij een zwarte vod en wreef er eens mee over de hoef. Mooi gelijkmatig zwart blonk nu de lompe poot. Heel den tijd stond den boer heel kalm naast zijn beestje en hield het rustig in bedwang. Af en toe – als het eens zijn poot verzette – wreef hij een beetje op zijn schoft, en als alles gedaan was, vertroetelde hij het met een klontje suiker.
De kettingen werden losgemaakt, en langzaam werd de zware kolos, met zijn zeel aan de nek, buiten geleid, uit de stank en de rook. Het bleef daar rustig wachten op zijn baas die alles aan het afrekenen was, en zo stapten ze dan een poosje later weer naar huis. Voor het beestje was het gedaan voor vandaag.