Etikedo: purigado

Regule, ĉiutage, oni rondiris kun polvoviŝtuko, kiu estis eluzita ĉemizeto aŭ alia peco el flanelo. En la malgranda kuirejo, ĉio alirebla de panjo estis prifrotata. La murbretoj kun ĉiaj potoj kaj patoj devis atendi ĝis sabato, la puriga tago.

Ĉiun antaŭtagmezon, kiam la knaboj estis en la lernejo, aŭ kiam ili ankoraŭ dormis dum la ferioj, la balailo estis uzata. Kiam pluvantis aŭ pluvintis, la plankoviŝtuko estis utiligata. En sitelo da varma akvo oni miksis iom da bruna sapo. En ĝi la dika blanka plankoviŝtuko kun sia trikolora bendo estis trempata kaj iom eltordata. Oni pasigis ĝin sur la tutan surfacon, sed frotadis sur la plej malpuraj lokoj, ĝis ĉiu malpuraĵo malaperis. En alia sitelo estis malvarma akvo kun iom pli malnova plankoviŝtuko. Tiu duone malseka estis metita sur eluzita broso por viŝi la plankon. Fine la planko estis ĝisfunde purigata per bone ellavita kaj eltordita plankoviŝtuko permane frotata por plej bone povi atingi ĉiun anguleton. La plankoj en la kuirejoj konsistis el ceramikaj kaheloj. Ili estis facile bonteneblaj sed tiu en la lavejo konsistis el bluaj brikoj kaj devis esti pli ofte purigata. Estis ankaŭ tiu lasta, kiu estis plej multe malpurigata.

Plaĉis al nia Fani eliri kaj eniri la domon plurfoje en horo. Kiam koko venis tro proksime al la krado, Fani ja devis plenumi sian hejmhundan taskon forpelante ĝin, sendepende de la fakto, ĉu pluvis aŭ ne. Poste ĝi reeniris la domon, provis per forta skuado sekigi sin kaj venis al panjo, por ke ŝi sekfrotu ĝin per mantuko. Tion ĝi ja povis ripeti plurajn fojojn, ĝis la pordo estis fermata kaj ŝlosata. Ĉe pluvo la katoj elektis la vitrodomon por sia promeneto, ĉar ili malŝatis akvon. Se guto da akvo falintis sur ilin, ili forlekadis kaj forfrotadis ĝin dum horoj en sia kutima loko sub la vito sur tabakmato (la pakaĵo de importita tabako).

Onidire oni bone kreskas pro akvo. Kiam pluvis, estis ja tiom pli amuze ludi esktere aŭ sub la ŝtuparo. En la vitrodomo ni ja ĉiam aŭdis avertojn “Atentu pri ĉi tio” aŭ “Atenton pro tio”. Ju pli multaj knaboj kune ludas, des pli ofte okazas, ke iu el ili misfaras ion. Ĉe pluvema vetero ĉiuj infanoj ja estas iom pli moviĝemaj. 

La sabatoj estis la veraj tagoj por la purigado. La purigado komenciĝis en la malgranda kuirejo. Sur la hejtilo la marmito disponebligis varman akvon. Unue la seĝoj kaj tabloj estis flanken ŝovataj. Sekvis verŝo da brunsapa lesivo sur la plankon. Tiam oni frotis per duone eluzita broso, ĝis ĉie aperis ŝaŭmbobeloj. Sekve oni forlavis la tuton per malvarma akvo. Estis amuze kunlabori kaj brosi ĉion al la defluila truo tra la muron. Komence ankoraŭ ne estis viŝilo, sed de kiam paĉjo estis farinta iun, iĝis pli facile sekigi ĉion. Poste la plankoviŝtuko estis trempata en varman akvon, kaj bone eltordata ĝi sekigis ĉion. Iujn tagojn, kiam la vetero estis pluveca, ŝajnis, kvazaŭ la planko malvolis sekiĝi kaj ĉiam denove malsekiĝadis.

La alia kuirejo ne estis tiel amuza, ĉar tie ne estis tia defluila truo, kaj ĉiu akvo devis esti brosata tra la pordaperturo en la lavejon. Avantaĝo estis, ke ĉi tie ne tiel dense troviĝis mebloj. La koridoro al la ŝtuparo estis frotata per plankoviŝtuko por iom freŝigi ĝin. Ĉe la pordo al la lavejo la plankoviŝtuko estis eltordata kaj metata sur la plankon en la pordaperturo. Envenanto devis tie purigi siajn plandumojn.

Kiam la granda kuirejo estis preta, necesis prepari la manĝaĵon. Se ne postrestis supo de la antaŭa tago, buterlakto estis preparata. Sekvis nokoj kun rosinoj en butersaŭco. Kelkfoje estis makaronoj kun butersaŭco kaj bruna sukero. Kelkajn fojojn panjo preparis frititajn rizbulojn (mi ankoraŭ serĉas la recepton, ĉar ili estis bonegaj). Tiuj estis ne nur bongustaj sed ankaŭ rapide pretaj. Posttagmeze sekvis purigado de la lavejo kaj necesejo. Per la resto de la lesivo la korteto estis iom frotata kaj ĉio estis postlavata per kelkaj siteloj da pluvakvo. Ekstere la viŝilo sola sufiĉis por sekigi.

Se restis ankoraŭ iom da tempo, ankaŭ la vitrodomo estis iom purigata.        

Ni sentis ĝian alproksimiĝon ĉiujare, ĉirkaŭ Pasko, iom antaŭe aŭ poste, sed ĝi certe venis. Tiam oni sentis elektron en la aero. Ĵulja, la lavistino, venis kelkajn tagojn antaŭe por priparoli la farotaĵojn. Kaj jen, je iu lundo komenciĝis la “granda purigado”.

Je la unua tago la domo ŝajnis nudigata, ĉar ĉiuj kurtenoj estis deprenataj de antaŭ la fenestroj. Oni metis ilin en marmiton, kiun oni varmigis. La kurtenoj estis singarde permane traktataj, blankigataj kaj gladetataj. Ili estis el malpeza katuno, kiu bezonis multan zorgon, ĉar ĝi iĝis rompiĝema pro la efiko de la lumo.

La pezaj kurtenegoj de la salono estis funde batpurigataj kaj brosataj kaj baldaŭ rependigataj je la lignaj stangoj super la fenestroj.

De supre en la subtegmento ĝis malsupre en la kelo ĉio estis forigata de sia loko. Oni komencis tute supre, traktis ĉambron post ĉambro, eĉ la lukoj el la tiam ankoraŭ ne uzata mansardo kaj subtegmento kvazaŭ noviĝis. Oni malavare aldonis vinagron al la akvo por purigi la malpurajn vitrojn. La tapetoj estis frotataj per nova mola broso por forigi la araneaĵojn. Oni eligis la malnovajn vestaĵojn el la malnova malgranda vestoŝranko, senpolvigis kaj rependigis ilin. Kelkaj cidonioj donis bonan odoron. Kiam ĉambro estis fintraktita, ĝi estis aspergata per lavendakvo, onidire kontraŭ muŝoj, sed precipe por forigi la mucidan odoron de neuzata ĉambro.

En la mansardo la fenestroj estis purigataj kaj mortintaj muŝoj forigataj. Freŝlavitaj litotukoj estis metataj sur la litojn kaj la litkovriloj estis forte elŝutataj kaj aerumataj antaŭ la fenestro. La planko estis viŝata per sapakvo kaj sekve enkaŭstikata. En la subtegmento ĉio estis senpolvigata kaj remetata sur sia loko ĝis la venonta jaro. La dormoĉambroj estis intense aerumataj kaj la matracoj estis deprenataj de la litoj kaj aerumataj antaŭ la fenestroj. Oni ankaŭ kontrolis, ĉu la matraco ne bezonis batadon. Kelkfoje oni ankaŭ eligis la risortujojn por forigi la lanflokojn kaj la polvon el ilia interno. Ni tiam devis dormi sur la planko en la mansardo.

Fakte tio estis amuza travivaĵo, inaŭgurata per kapkusena batalo. Post kolera vokado de malsupre ĉio baldaŭ trankviliĝis.

La postan tagon la litoj estis denove muntataj kaj aspektis tute novaj. 

La vestoŝrankoj estis malplenigataj kaj la enhavo estis kontrolata. La kostumoj estis aerumataj kaj la kontraŭtineaj buletoj estis renovigataj. Tio, kio iĝis tro malgranda aŭ estis eluzita, estis metata en apartan sakon. La vintraj litkovriloj estis aparte lavataj kaj estis dum pluraj tagoj sekigataj en la vitrodomo. Bone falditaj, ili estis aspergataj per lavendakvo. En angulon de la ŝranko oni metis freŝan cidonion pro ties delikata parfumo.

En la salono kaj bela manĝoĉambro ĉi-foje estis multa moviĝo. La lustro estis purigata kaj ĉiu aparta vitra sonorileto estis dekroĉata kaj lavata en lesiveto. La fragila tableto sur siaj sveltaj piedetoj brilis pro la ĵusa enkaŭstikado … kiel je la antaŭa jaro. La foteloj estis batpurigataj kaj brosataj. Pere de longega bastono oni serĉis araneaĵojn ĉe la alta plafono. La felteca tapeto estis frotata per mola broso. La lignaj paneloj ricevis sian porcion da enkaŭstiko, kiu devis sufiĉi por plia jaro. En la verando, kie paĉjo tiutempe ankoraŭ verkis, nur la fenestroj estis lavataj kaj la planko ricevis rapidan traktadon. Sekvis la ŝtuparo malsupren kaj fine la kelo. Ĉiuj ĵeleujoj kaj marmeladujoj estis relokataj kaj sur la murbreto venis freŝaj gazetoj. La ĉiam grizbluan plankon oni ne rajtis forgesi, sed neniel eblis briligi ĝin.

Sekvis la kuirejoj. Ĉiuj potoj kaj patoj estis dekroĉitaj kaj lavataj. Intertempe ni povis kontroli la enhavon. De florsemoj ĝis sendanĝeraj pingloj kaj malnova difektita rozario, ĉe kiu jam de jaroj mankis kvinono, kaj funebraj kartoj apud bildokartoj el misiejoj, ĝis ni akaparis la ŝatatan bluan supujon. En ĝi troviĝis eble ja mil (taksite de niaj infanaj okuloj) malnovaj poŝtkartoj de niaj patroflankaj geonkloj. Ĉiam stariĝis demandoj kaj ĉiufoje venis la sama respondo “mi nun ne havas tempon, sed poste”. Tiu posto ankoraŭ devas veni. 

La kupraĵoj estis traktataj per Sidol kaj tiel brilfrotataj, ke oni povis speguliĝi per ili. La multaj stanaj teleroj estis frotataj per blanka sablo por reflekti la malmultan tiean lumon. La globlanterno brilis sur la ŝranko apud la delikataj eburaĵetoj. La tirkestoj estis malplenigataj. La naztukoj, escepte de kelkaj, estis metataj en la lavotaĵujo. En la alia tirkesto troviĝis la paperaĵoj de paĉjo, kiujn neniu rajtis tuŝi.

La bela servico ankaŭ estis elprenata, peco post peco estis lavata en pelveto sur la tablo kaj tuj remetata en sia loko. Ĉi tie ni ne rajtis helpi; ni povis rigardi de la alia flanko de la tablo. La belan damaskan tablotukon oni lasis netuŝita, ĝi estis tro delikata. Nur la malnova cidonio estis anstataŭigata.

Ankaŭ la medikamentŝranko estis kontrolata kaj listeto estis redaktata pri ĉio aĉetenda ĉe la apotekisto.

La malnova vakstolo de la tablo estis anstataŭigata per nova kolora vakstolo.

Eĉ la infanseĝo estis forte brosata.

La tablo estis forŝovata de antaŭ la benko kaj oni ekfrotegis la malmolan kverklignan benkon. Ankaŭ la murbreto estis malplenigata, sed ĉi tie en la potoj ne troveblis io, kio povus interesi nin. Estis rubandoj aŭ elastaĵoj sur kartonetoj kaj buleto da ŝnuretoj kaj kelkaj skatoletoj kun ĉiaj butonoj diversgrandaj kaj diversmodelaj.

La laboro en la granda kuirejo ne daŭris tiom longe, ĉar ĉi tie ĉio estis uzata ĉiutage. Kiam la kuireja ŝranko estis purigata, panjo ĉiufoje trovis ion, kion ŝi jam delonge serĉis kaj ŝi diris “Kiel tio do alvenis ĉi tie?”. Kiel ĉiuj kantaĵoj iam finiĝas, feliĉe ankaŭ la granda purigado finiĝis, ĉar tio jam ektedis nin. La postan semajnon la antaŭa ĝardeno estis traktata kaj baldaŭ estis Pasko. 

Kiam ni ankoraŭ estis tre malgrandaj, la vazaro jam ne plu estis lavata en la bluŝtona lavokuvo, sed en emajlita pelvo.

La malpuraj tasoj kaj teleroj ĉiam estis amasigataj sur la ŝranketon apud la lavokuvo. Apud ili troviĝis la potoj kaj patoj. Oni amasigis ĉion por liberigi lokon por la pelveto. La varma akvo venis el la kaldrono sur la hejtilo. Unue oni metis en la varman akvon kelkajn pecojn da sodo el la kesteto sub la lavokuvo por solviĝi, poste oni aldonis malvarman akvon, ĝis oni povis teni la fingrojn en ĝi. Dum la daŭro de la lavado, la akvo malvarmiĝis kaj oni devis aldoni varman. Okazis pluraj vazarlavadoj en tago. Komence oni ne postgargaris la vazaron. Sed poste oni uzis plian pelveton, en kiun oni metis varmetan akvon. La eterne malseka vazarlava tuko estis eltordata kaj la laboro povis komenciĝi.

Regis deviga sinsekvo: unue la glasaro estis lavata kaj postgargarata, sekvis la argilaj potoj, la teleroj kaj la tasoj, nun estis la vico por kuleroj, forkoj kaj tranĉiloj. La aluminiaj potoj kaj nigraj patoj estis la lastaj.

Ĉio estis metata sur rakon por degutigi. La kuirejaj sekigaj tukoj pendis sur hoketo je la murbreto. Ili estis pure linaj tukoj kun blankaj kaj ruĝaj kvadratetoj. Je angulo estis alkudrita banteto por pendigi ilin.

La plej aĝaj knaboj rajtis sekfroti la vazaron kaj la malpli aĝaj povis formeti ĝin en la malsupran parton de la kuireja ŝranko. La potojn panjo mem frotis per la lavilo kaj ŝi tuj metis ilin en la ĝustajn lokojn super sia kapo, sur la murbretoj.