Pasko

Je la ekleziaj festotagoj ni iris al la meso, same kiel je ordinaraj dimanĉoj. Cetere ne estis granda diferenco, escepte de Pasko kaj Kristnasko. Kompreneble je Pasko venis la sonorilo. Por ne kompliki la aferojn, la sonorilo pasis nur super la antaŭa herbejo, tre frumatene antaŭ nia leviĝo.

Ĉe la piedo de la dika tilio kaj ĉirkaŭ la ponteto estis ĝiaj plej ŝatataj lokoj por demeti siajn ovojn. Ili kuŝis tie, tre videblaj, do ĉiu el ni baldaŭ trovis ĉiujn. Ili estis kolektataj en ovokorbeton kaj poste ene de la domo ili estis honeste dividataj. 

Iam okazis, ke mankis oveto. Nova serĉorondo estis tuj organizata. La rezulto estis negativa: neniu ovo ankoraŭ troveblis. Ĝis ni rimarkis, ke Fani jam de kelka tempo malaperintis. Kiam ni trovis ĝin en la vitrodomo, ĝi lekadis siajn lipojn. Ni konkludis, ke ankaŭ ĝi rajtis manĝi oveton, kaj ke ni fakte havis sufiĉe da ovetoj. Dum la sekvantaj tagoj ni kundividis nian porcion kun ĝi, tiel, ke ĝi fakte ricevis pli ol ni dum sia peta rondo, ĉar pri almozpetado ĝi ja estis tre lerta. Ĝi povis rigardi al ni tiel kompatige kaj kun tia mieno leki siajn lipojn, ke nur monstra malbonulo rifuzus donaceton. Kiam oni donis ion al ĝi, tio post mordo kaj gluto tuj malaperis. Sed kiam oni prezentis ion inter siaj fingroj, ĝi povis dum minutoj leki ĝin; tion ĝi ĝuis. Kelkfoje ĝi provis per siaj malgrandaj dentoj pli rapide atingi la frandaĵon, sed tio okazigis frapeton sur ĝia nazo, post kiu ĝi saĝe daŭrigis per lekado, eĉ kiam nenio plu restis. 

Multe pli ol kelkaj duongrandaj ĉokoladaj ovoj neniam estis. Paska leporo kaj aliaj fiuloj ankoraŭ ne ekzistis tiutempe. Ĉe la najbaraj infanoj estis kelkaj kokinaj ovoj koloritaj per cikorio. Tamen ĉiuj estis kontentaj kaj feliĉaj. 

Kristnasko

Je Kristnasko paĉjo kaj panjo iris al la nokta meso. Onjo Zoe akompanis ilin kaj onjo Linjo venis varti nin. Ni jam dormis du horojn. Ŝi eksidis en la fotelon apud la hejtilo, iom legis en gazeto kaj vekiĝis, kiam paĉjo kaj panjo revenis de la diservo. Komentario estis “sordine” farata. La onklinoj reiris hejmen trans la monteton. 

Malnovjara vespero

Je malnovjara vespero ĉiam okazis vaflomanĝado ĉe la onklinoj. La tuta bando survojiĝis. Bone vestitaj kontraŭ la malvarmo, kun ankoraŭ dika trikita skarpo ĉirkaŭ niaj oreloj ni supreniris la ŝtupegaron. Iam, kiam onĉjo Arturo [la plej juna frato de panjo] akompanis nin, dum la antaŭvespere komencis pluveti ĉe malvarma norda vento kaj jam kelkaloke glatiĝis. Ne eblis resti hejme. Dike vestite ni ekiris. Ni estis tirintaj niajn ŝtrumpojn super niajn ŝuojn por ne forgliti. Onĉjo Arturo, kiu tiutempe aĝis proksimume 18 jarojn, estis montrinta tion al ni. Li iris antaŭ ni: “tiel vi faru”, li kriis. Kaj vere, li facile supreniris la ŝtupegojn. Sed ĉe la antaŭlasta ŝtupo li forglitis kaj sekvis laŭta bum! Kiam paĉjo, mem ŝanceliĝanta, helpis lin restari, ni vidis en la duonlumo du dikajn ŝvelaĵojn sur lia frunto. Ni singarde pluiris kaj evitis marŝi sur la tre glata ŝoseo. Longe daŭris, sed fine ni alvenis ĉe la onklinoj. Plej grave estis, ke ili ja antaŭvidis ĉiujn ingrediencojn, sed ne riskis ekprepari la paston, ĉar pro tia vetero ili ne sciis, ĉu ni jes aŭ ne venos. Feliĉe la hejtilo bone varmigis nin kaj ĉiu mizero estis baldaŭ forgesita, escepte de tiuj dikaj ŝvelaĵoj. La ingrediencoj estis miksataj en la granda suppoto kaj tiu estis ŝovata apud la hejtilon. Post duona horo, aŭ eble iom pli, la unuaj vafloj estis bakataj. Sed ni intertempe jam dormis. 

Supre en sia gastoĉambro onjo Linjo metintis por ni ĉiujn matracojn sur la plankon. Kiam malsupre iu ekglitis de sia seĝo aŭ ekapogis sian kapon per sia brako, li estis singarde sendata supren, kie li estis kuŝigata sur la larĝan dormoplankon apud la aliaj. Vaflojn ni ne manĝis. Kie la ceteraj dormis, mi ankaŭ ne scias. Ni, ni dormis, bone enpakitaj en lanuga litkovrilo.

La posta tago estis do novjaro. 

Novjaro

Novjaro havis ĉiam saman rutinon. Ni leviĝis, surmetis la freŝan ĉemizon, kiun panjo estis pretiginta. Duone eldorminte kaj oscedante ni deziris “Feliĉan novan jaron”. Ankaŭ panjo estis ankoraŭ iom konfuzita. Tagmeze estis simpla manĝeto, ĉar posttagmeze ni devis iri al la geavoj por deziri bonan novjaron. Estis malhejmeca okazaĵo kun ĉiuj tiuj plenkreskuloj, de kiuj estis malpermesite moviĝi aŭ ludi per io. Ili ne interesiĝis pri ni. Nur ĉe nia panjo kaj paĉjo ni rajtis demandi ion, kaj eĉ tiam ni devis aŭdi “estu trankvila” kaj “estu saĝa!”. Kiam finiĝis la kafo kaj tortoj de la plenkresuloj, ni devis legi nian novjaran leteron kaj ve, se oni hezitis dum la legado. De mia baptopatro mi tiam ricevis monbileton kaj jen jam “la sekvanto”.

Por ni ne estis agrable. Ne eblis fari ion alian ol resti starante, ĉar ne estis sufiĉe da seĝoj, kaj ĉiam estis jam aliaj, kiuj okupis ilin. Malŝarĝite ni povis baldaŭ reiri hejmen en nian preferatan kuirejon por ludi. 

Do Novjaro

vaporlokomotivo

VaporlokomotivoLa duan tagon de la nova jaro ni trajnis al Zandbergen. De sur la monteto estis longa promeno al la stacidomo. Kaj ankaŭ en la stacio la atendado estis laciga. Ne eblis sidiĝi kaj ankaŭ ne eblis ludi, ĉar tuj aŭdiĝis “Estu bonmanieraj kaj restu ĉi tie ĉe mi! Kion dirus la homoj?” 

Intertempe paĉjo estis aĉetinta la kuponojn kaj ni povis eniri la trajnon, kiu jam atendis. 

De inter la vagonoj supreniris vapornuboj. Estis agrable varme en la vagono. Oni elektis vagonon ĉe la antaŭo, ĉar tiel la eliro en Zandbergen iros plej glate. Ni havis tutan vagonon por ni solaj. Sur la lignaj benkoj jen kaj jen estis gravuritaj koroj kun trairanta sago. Panjo metis sian korbon sur la portilon super sia kapo. Ne valoris la penon demeti la surtuton. Paĉjo prenis sian gazeton, rigardis sian poŝhorloĝon kaj jesis, kiam ĝustatempe fajfo laŭtis kaj la vagonaro ekiris. Ni devis rapide eksidi, ĉar pro la relŝanĝiloj la vagono estis forte skuata, ĝis ni alvenis en la kamparo, kie la vagono kviete luliĝis. La telefondratoj ondis supren kaj malsupren.

Je certa momento ni vidis la lastan vagonon en vojkurbiĝo. Subite aŭdiĝis siblado de la bremsiloj kaj post forta skuo la vagonaro haltis. Ekstere okazis kurado kaj irado de moviĝemaj homoj, kiuj dikvestite rapidis rekte al la elirejo. Post kelkaj pliaj haltoj panjo diris “La sekvanta estos Zandbergen!”. Iuj ekstarintis tro frue kaj devis subite sin teni por ne fali pro la abrupta bremso. Paĉjo malfermis la fenestron per la leda rimeno, kaj, kiam la vagonaro tute haltis, li malŝlosis la pordon de ekstere. Li eliris unue, ellevis nin kaj demetis nin sur la grundon. Panjo elvenis laste. Ni estis tenataj je distanco de la vagono, ĉar tiu ekiris post ekfajfo. Ĝi povis foriri, ni ja estis alvenintaj. La kuponoj estis ĉiom transdonataj al oficistoj kun kepo.   

Ni kune eliris tra la stacidomo. Are ni iris al niaj geavoj. Ili loĝis en la sama strato, kelkcent metrojn for de la stacidomo en bela vilao trans rivereto.

Avino jam staris tie, varmvestita, atendanta nin meze de la strato. Kiam ŝi vidis nin, ŝi ekzamenis nin unu post la alia kaj signis al panjo, ke ni aspektis bravaj.

La bonvenigo estis elkora. Onklo Homero kaj onklo Ĵako estis ankaŭ alvenontaj post horkvarono, ĉar ili venis trajne tra Ninove.

Avo sidis apud la hejtilo kaj ne multe parolis, sed lia bonkora rigardo estis senpeziga. 

La familio De Cooman en Zandbergen
La familio De Cooman en Zandbergen

La manĝaĵo estis de la plej bongusta kuirarto, kaj la tablo en la manĝoĉambro estis kiel eble plej longe disŝovita. Ĉiu devis eksidi sur indikita loko antaŭ du blankaj teleroj kun ora randeto. La kuleroj kaj forkoj pezis kvazaŭ plombo en niaj manetoj. Tri malsamaj glasoj staris malantaŭ ili kaj meze de la tablo staris vazo kun kelkaj sekigitaj floroj. Por tiuj, kiuj ne sidis sufiĉe alte, oni prenis unu aŭ du dikajn librojn el la libroŝranko, kaj ni rajtis sidi sur ilin. Feliĉe al neniu iam okazis akcidenteto.

Panjo kaj la onklinoj tuj iris kunhelpi en la kuirejo. Tie estis parolbruado. La plej delikataj odoroj venis de tie, nur cepon oni ne flaris, ĉar avino ĉiufoje malsanetiĝis pro cepoj. Nuntempe oni verŝajne dirus, ke ŝi estis alergia pri cepoj, sed tiutempe oni ankoraŭ ne estis tiel scia. Post la krucosigno la plej bonaj el ĉiuj bonaĵoj estis manĝataj. Ni spertis, ke avino havis licencon pri la kuirarto, tre malofta fakto tiutempe.

Ĉetable dum la manĝado regis la sama disciplino, kiel ĉe ni hejme: “Silento!”. La teleroj da supo kun rostitaj panpecoj estis kulere malplenigataj.

Granda rostbefo, el kiu la suko elfluis, distranĉatis de avo en maldikajn tranĉetojn per granda forko kun nur du dentoj kaj granda tranĉilo. Panjo helpis priservi kaj ĉiu ricevis porcion. Sekvis la fazeoloj kaj la farunecaj terpomoj. Ĉio estis superverŝata per kulereto da saŭco. Tiam la plenkreskuloj rondiris por pludistranĉi la viandon por la etuloj. Jen estis vera familia festo. Feliks kaj Gastono de onklo Ĵako estis priservataj de onklino Roza kaj onklino Jozefino 

La deserto konsistis el membakitaj ĵeletortoj kun taseto da kafo verŝita el porcelana kafujo el la bela servico kun ora ornamaĵo. De tiam oni multe babilis por kompensi la antaŭan silenton. Ĉiujare ĉirkaŭ la kvara alvenis la momento, legi la novjarajn leterojn.

Ni estis envicigataj, ĉiu kun sia letero. Komencis la plej juna nepo. Poste, kiam ni mem skribis ĝin, ĝi devis esti legata senerare, kaj post transdono ĝi estis ekzamenata de la tre kritikemaj okuloj de avino. Ŝi neniam diris, ke io estis malbona, sed ja, ke ni pli bone devis lerni skribi iun aŭ alian vorteton. Precipe pri angulfaldoj ŝi estis malindulgema. Ŝi estis severa, sed havis oran koron.

Kiam ekmallumiĝis, ni devis trajne reiri hejmen.

Nia unua aŭtomobilo
Nia unua aŭtomobilo

Datrevenoj

Ĉar estis tiom da datrevenoj en nia familio, ili ĝenerale estis memorataj laŭ simpla maniero. Oni ja foje kantis ion, kia “Longe vivu li!” kaj sekvis peco da torto post la tagmanĝo, tiam tiuj okazoj ankoraŭ ne estis tiel komerce ekspluatataj. Ĉampano kaj similaj multekostaĵoj estis nur por veraj festadoj, kia solena komunio. 

Solena Komunio

Ĉe mia solena komunio la festo grandparte estis fuŝita pro tio, ke ni ankoraŭ devis iri al vesproj kaj laŭdo je la 3a horo en la kolegio, kaj la ĉefpastro tie havis nur unu econ: li kapablis ĉion plidaŭrigi, ĝis oni ekdormis.

La tutan antaŭtagmezon ni pasigis en la preĝejo. Je la sesa kaj duono estis la kutima meso, post kiu ni povis kuri hejmen kaj rapide manĝi iom, ĉar jam je la oka kaj duono estis la solena diservo kun multa pompo kaj kantado kaj ege longdaŭrada predikado. Mi kredas, ke la predikanto ne kapablis prononci “amen”. Sed ne kredu, ke ni tiam estis liberigataj! Eĉ je nia komunia festo ni devis studi ĝis la 12a horo. Nur tiam ni estis liberaj. Nu, liberaj… ĝis la tria horo; je aliaj dimanĉoj ni estis liberaj nur ĝis la dua horo, kiam unue estis studado antaŭ la vesproj, kaj je la kvina denove studo (tio estos rakonto por posta verko)

Nu, ni do alvenis hejme je la kvara horo kaj povis eksidi en nia honora loko ĉe la tablo. La horaro por tiu tago estis do tia, ke ni povis manĝi antaŭmanĝaĵon kaj supon, tiam iri al la vesproj kaj laŭdo kaj, se ĉio iris glate, je la kvara ni vere estis liberaj. De tiam oni fine pensis pri vera manĝo. 

Ĉio iris laŭdezire kaj la ŝaŭmvino kaj ĉampano estis glate trinkataj. Nia frato Pol, festanta sian solenan komunion kune kun mi, trovis ĝin bongusta. Ĝi ja dezirigis plian glason, kaj post horeto li vome malsaniĝis. Oni do enlitigis lin obtuziĝintan, li ne plu aperis je tiu tago. Mi, jam observinte, kion drinkado povas okazigi, ankaŭ iom drinkis, sed estis ne pli ol gustumeto de ĉiuj drinkaĵoj.

La tabloj estis starigitaj en la laborejo de paĉjo. Ĉiuj seĝoj estis kolektitaj kaj devis servi. La bela servico estis je la unua fojo elprenita el la ŝranko de la malgranda kuirejo kaj kompletigita per teleroj kaj glasoj de ĉe la onklinoj; estis du plenaj lavaĵkorboj da ili. Ĉio estis bele etalata sur la vere damaskajn tablotukojn. 

La kuiristino, iom dika virino de sur Buzemonto, priservis. Ŝi estis helpata de panjo. La antaŭmanĝaĵo ricevis aplaŭdon, estis io kun fiŝaĵo, salmaĵo, mi kredas. Io, kio tiutempe estis maloftaĵo, sed tre delikate ornamita per salikokoj (domaĝe, mi ne ŝatis ilin). La supo estis priservata el vere ceramikaj supujoj kaj ĝi estis entelerigata per ceramika supkulerego. Bedaŭrindas, ke tiaj iloj facile gutas, kaj kompreneble estis mi la viktimo. Rekte sur la manikon de mia tute nova kostumo falis dika guto. Sekvis ĝenerala alarmo kaj oni sukcesis forlavi ĝin en la kuirejo per freŝa akvo. Feliĉe oni poste ne plu vidis spurojn de ĝi. Kiam mi denove aperis en la festejo, ŝajnis, kvazaŭ io grava estis okazinta. Ĉiuj sidis kun stranga mieno kaj neniu estis manĝinta sian supon. La kuiristino estis vokata, kaj ŝi devis gustumi. “Pri tio mi volas scii ĉiun detalon” ŝi diris, “mi metis la poton ekster mian agadkampon, jen sub la murbreto”, ŝi deklaris kaj antaŭiris por montri ĝin. Jes, jen estis ebla klarigo: pro sia rapidemo ŝi ne estis rimarkinta, ke tie supre, je hoko, pendis la ĵus kuiritaj asparagoj por elgutigi. Kelkaj gutoj estis gustumataj, kaj jes, estis precize la sama gusto, kiu fuŝis la supon. Eble tio estis la unua asparaga supo en la historio. Ĝi tamen ne estis manĝata kaj ĉiuj devis atendi por plumanĝi, ĝis mi denove alvenis hejme. La ĉefplado konsistis el ĉiaj legomoj, inter kiuj la jam menciitaj asparagoj priservataj en granda elipsa plado kun krokedoj kaj viando de membredita ŝafido. Tiu viando estis mola kvazaŭ ĝi estus butero. Ĝi estis bongustega. Ĉiu plurfoje prenis de ĝi. Panjo jam timis, ke ne estus sufiĉe da ĝi. Kompreneble pro tiu mankanta supo ĉiuj ankoraŭ estis pli malsataj, kaj ĉar pro tiuj vesproj jam estis post la kvara horo. Por la katoj kaj hundo restis nur kelkaj haŭtetoj. La deserto konsistis el la famaj kazetortoj kaj multaj ĵeletortoj el ĉerizoj kaj abrikotoj priservataj sur la belaj teleretoj de la onklinoj. La kafon oni povis flari jam je granda distanco. Vere, tiuj kuiristinoj scias specialan manieron fari bonan kafon. Intertempe la vino fluadis. La glasoj plej ofte estis malplenaj. Ankaŭ onjo Maria ĝuis, kaj ŝi jam ekbabilis per duobla lango. 

  

Kiam la lampoj eklumis, oni sukcesis persvadi onĉjon Gastonon demonstri kelkajn magiaĵojn. Malparoleme, preskaŭ senvorte li mirigis ĉiujn. Ni rajtis ankoraŭ iom resti rigardantaj, sed je la deka ni devis enlitiĝi. Ankoraŭ longe daŭris nia komunifesto. Pol neniel rimarkis, ke mi metis miajn malvarmajn piedojn apud liajn. Liven havis multan plezuron, li nur ridadis kaj diradis “bonguste, ĉu?”, ĝis subite lia stomako reagis. Feliĉe la noktositelo jam ĉeestis por kapti la bonaĵojn. Poste li plorante ekdormis.